Historia odkrywana na nowo: Cmentarz Wojenny z okresu I wojny światowej

Warmia i Mazury, to nie tylko piękne jeziora i lasy. To również część krainy historycznej Prusy, której burzliwa historia na przestrzeni wieków, na stałe wpisała się w jej krajobraz. Region ten, usiany jest wieloma "atrakcjami", które związane są z wydarzeniami poprzednich wieków. Do namacalnych śladów przeszłości należą m. innymi cmentarze z okresu Wielkiej Wojny. Tych - różnych pod względem wielkości - I-wojennych nekropolii jest tutaj około 1240 (liczba do zweryfikowania). Można na nie natrafić praktycznie wszędzie. Pierwsze z nich pojawiły się na tych terenach już w sierpniu 1914 roku. Na jednych spoczywa kilka tysięcy ludzi, na innych jest kilkaset mogił, ale są też takie, na których groby można policzyć na palcach jednej ręki. Dzisiaj przedstawię Wam jeden z takich mniejszych - Cmentarz Wojenny z okresu I wojny światowej w Kruklankach.

Cmentarz Wojenny z okresu I wojny światowej w całej okazałości.

Nekropolia o której mowa, znajduje się w powiecie giżyckim w zachodniej części miejscowości Kruklanki (niem. Kruglanken, Ostpreussen - do 1945 r.) przy ulicy Dworcowej.

Cmentarz Wojenny z okresy I wojny światowej w Kruklankach (Fot. zbiory autora).

Na powierzchni około 865 m. kw. znajdują się 22 zbiorowe mogiły. Spoczywa w nich 54 nieznanych żołnierzy rosyjskich i 20 żołnierzy armii niemieckiej - z których tożsamość 11 została ustalona:

Barwich, Richard - (01.03.1892 - 10.09.1914), muszkieter (Musketier), służył w 2. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (2. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 2. InKp. Inf. Rgt. 176).

Chodomski, Paul - (26.01.1888 - 09.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 5. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (5. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 5. InKp. Inf. Rgt. 176).

Krickhohn, Jakob - (31.01.1891 - 08.09.1914), starszy szeregowy (Gefreiter), służył w 11. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (11. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 11. InKp. Inf. Rgt. 176).

Krüger, Emil - (12.02.1886 - 09.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 5. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (5. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 5. InKp. Inf. Rgt. 176).

Mackowski, Leo - (09.12.1889 - 09.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 2. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (2. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 2. InKp. Inf. Rgt. 176).

Packowsky, Anton - (14.02.1890 - 09.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 4. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (4. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 4. InKp. Inf. Rgt. 176).

Prusrinski (Pruszinski), Franz - (08.10.1887 - 09.09.1914), starszy szeregowy (Gefreiter), służył w 2. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (2. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 2. InKp. Inf. Rgt. 176).

Soltysch, Franz - (26.03.1889 - 09.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 2. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (2. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 2. InKp. Inf. Rgt. 176).

Szezatowski, Xaver - (01.12.1887 - 09.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 5. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (5. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 5. InKp. Inf. Rgt. 176).

Wolta (Walta), Julius - (06.08.1882 - 09.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 2. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (2. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 2. InKp. Inf. Rgt. 176).

Zolinski, Joseph - (04.05.1888 - 10.09.1914), szeregowy rezerwista (Reservist), służył w 2. Kompanii 176. Pułku Piechoty - 9. Zachodniopruski, (2. Kompanie, 9. Westpreußisches Infanterie-Regiment Nr. 176 - w skrócie: 2. InKp. Inf. Rgt. 176).

Jak widzimy, wszyscy oni zginęli w bitwie stoczonej nad Jeziorami Mazurskimi, która trwała w dniach 05-15 września 1914 roku.

Jeden z krzyży na mogile niemieckich żołnierzy.

Wszystkie mogiły rosyjskie posiadają krzyże prawosławne.

Widoczna jest tablica pamiątkowa nad którą znajdowała się płaskorzeźba germańskiego rycerza.

W centralnym punkcie cmentarza - otoczonych kamiennymi krzyżami - znajduje się kilka schodów, które prowadziły do płaskorzeźby germańskiego rycerza. Umieszczona została ona u ich szczytu. Dzisiaj niestety już jej nie ma - została usunięta po zakończeniu działań drugowojennych. Od frontu (niewielki fragment) i od tyłu, mogiły otoczone są niezbyt wysokim, kamiennym murem, natomiast oba boki (także część z przodu), "zabezpiecza" żywopłot. W centralnej części muru znajduje się także tablica pamiątkowa z inskrypcją - "DEN-GEFALLENEN-HELDEN, KIRCHSPIELS-KRUGLANKEN, DER-KRIEGERVEREIN" (UPADŁYM BOHATEROM, PARAFIA KRUGLANKI, KLUB WOJSKOWY).

Doskonale widoczna płaskorzeźba germańskiego rycerza.(Fot. zbiory autora).

Cmentarz Wojenny z okresu I wojny światowej w Kruklankach został wpisany do Rejestru zabytków 31 stycznia 1985 roku (KL.WKZ.534/423/d/85, nr. 423) i znajduje się pod opieką pracowników Urzędu Gminy w Kruklankach. Znaczną rolę ogrywa tutaj także miejscowa ludność, która miała duży udział w odnowieniu nekropolii w 2017 roku. Przeprowadzono wówczas prace renowacyjne, polegające na odnowieniu krzyży oraz ogrodzenia.