"Na ratunek Italii. Zdążyć ocalić skarby sztuki przed nazistami" - Robert M. Edsel

   Kiedy w 2020 roku odbyłem swoją pierwszą wymarzoną podróż do Włoch, wiedziałem, co chcę w tym kraju zobaczyć. Przecież przygotowywałem się do tej wyprawy - pod kontem historycznym - przez kilka tygodni. Oprócz typowych blogów podróżniczych opisujących ten piękny kraj, przeczytałem także wiele książek historycznych, które opisują wydarzenia ostatniej wojny światowej na Półwyspie Apenińskim. A jak wszyscy wiemy, działo się tam bardzo dużo. Dla mnie ważne były nie tylko miejsca związane z najważniejszymi wydarzeniami, bitwami, czy miejsca upamiętniające poległych żołnierzy wielu walczących tam armii, ale także, to o czym niewielu zdaje sobie sprawę podczas relaksujących spacerów włoskimi uliczkami.... o zabytkach architektonicznych i dziełach sztuki, których losy nierzadko również były dramatyczne. Książka "Na ratunek Italii. Zdążyć ocalić skarby sztuki przed nazistami" - Roberta M. Edsela - jest właśnie znakomitą relacją, opisującą walkę o włoskie dziedzictwo narodowe. A wszystko za sprawą bohaterskich "obrońców skarbów"....

Austro-Węgierski Cmentarz Wojenny z I Wojny Światowej (Vojaško pokopališče pri Bovcu) - Bovec

   Przepływająca przez Włochy i Słowenię rzeka Socza (wł. Isonza, sł. Soča) wypływa z Alp Julijskich i wpływa do Zatoki Weneckiej koło miasta Monfalcone. W porównaniu do innych europejskich rzek - można pokusić się o stwierdzenie - jest niewielkim strumyczkiem. Jej długość wynosi zaledwie 140 km. Nad jej brzegami znajduje się wiele miasteczek i wsi, ale do większych należą cztery słoweńskie miejscowości (Kobarid, Bovec, Tolmin i Nova Gorica) i dwie włoskie (Gorizia i Monfalcone). 

   Zapytacie zapewne, co Socza ma wspólnego z miejscem, które przedstawiłem Wam w tytule i poniżej w tym poście? Austro-Węgierski Cmentarz Wojenny z I Wojny Światowej w Bovec (sł. Vojaško pokopališče pri Bovcu), to jedna z wielu nekropolii w tym rejonie. Nie byłoby w tym nic szczególnego, gdyby nie fakt, że pochowani na tym - i wielu innych okolicznych cmentarzach - żołnierze, stracili życie podczas walk, które toczyły się tutaj nieprzerwanie przez 29 miesięcy! Zmagania te znane są, jako dwanaście bitew nad Isonzą (Soczą), stoczonych w latach 1915-1917 we wschodniej części frontu włoskiego....

Dawniej i dziś - wojska włoskie maszerują ulicami zdobytej Lublany. 1941-2021

   Przeglądając zdjęcia przedstawiające moment wkroczenia włoskich żołnierzy do Lublany, można ulec wrażeniu, że dumnie kroczący Włosi, odnieśli wspaniały sukces, rozbijając jugosłowiańskie wojska. Nic bardziej mylnego. Otóż Włosi swój "sukces" zawdzięczają tylko i wyłącznie żołnierzom III Rzeszy....

   Kiedy w 1941 roku Adolf Hitler z niecierpliwością oczekiwał dnia (15 maja 1941 r.), kiedy jego potężna armia miała zaatakować Związek Radziecki, Włosi od wielu tygodni męczyli się z wielokrotnie słabszym przeciwnikiem, jakim była armia grecka. Ich nieporadność okazała się tak duża, iż Mussolini zmuszony został o poproszenie swojego sojusznika o pomoc. I choć Führerowi nie było to na rękę, zgodził się pomóc włoskiemu dyktatorowi, rozkazując przygotować Fall Marita - plan ataku na Grecję. Jednocześnie zaczęto pertraktować w Jugosławią, która - w zamian za obiecane zdobycze terytorialne pokonanej Grecji - stanęła po stronie Niemiec. Dwa dni później, w Belgradzie doszło jednak do przewrotu i władzę objął król Piotr II, zrywając tym samym porozumienie z III Rzeszą. Wściekły Hitler nakazał przygotowanie ataku na Jugosławię.

 

Wąwóz Vintgar (slov. Soteska Vintgar, Blejski Vintgar) - Zgornje Gorje/Podhom (Słowenia)

   Planując wyjazd do Słowenii (oprócz interesujących mnie miejsc historycznych) starałem się tak ułożyć trasę, aby znalazły się na niej także miejsca znane ze swojego piękna i niepowtarzalności. Jednym z takich miejsc na naszej liście był - długi na ponad 1,6 km - wąwóz Vintgar (slov. Soteska Vintgar, Blejski Vintgar), stanowiący część Triglavskiego Parku Narodowego. Wąwóz - którego skalne ściany osiągają nawet 250 metrów wysokości - wyrzeźbiony został przez rzekę Radovnę i jest częścią Doliny Radovne. Na jego końcu znajduje się 13-metrowy wodospad Šum - największy rzeczny wodospad tego kraju. Niesamowite wrażenie robi on zwłaszcza wiosną, kiedy z gór spływają duże ilości wody.