Stadion piłkarski "BayArena" - Leverkusen (Nadrenia Północna-Westfalia)

   Stadion piłkarski, który dzisiaj chcę Wam przedstawić, należy do klubu Bayer 04 Leverkusen od dnia 2 sierpnia 1958 roku. I choć historia klubu sięga początku XIX wieku, to stadionu na miarę Bundesligi i europejskich rozgrywek doczekano się dopiero na początku drugiej połowy XX wieku.

Stadion BayArena widziany z lotu ptaka (fot. www.sbp.de).

   Kiedy zawodniczki i zawodnicy - powstałej 1 lipca 1904 roku - sekcji gimnastycznej stawiały pierwsze kroki na prowizorycznym "Bayer Square" nikt nawet nie marzył o tak długiej i bogatej historii klubu sportowego z Leverkusen. Tym bardziej, że sekcja piłki nożnej powstała oficjalnie dopiero trzy lata później - 31 maja 1907 roku. Na swój debiut piłkarski drużyna czekała do sierpnia 1907 roku, kiedy to zmierzyła się z drużyną Manfort Ball Games Club. Wówczas drużynę tworzyło 23 piłkarzy i jedynie kilku kibiców. Po czterech sezonach, drużyna awansowała do II ligi powiatu kolońskiego. W tym okresie drużynie brakowało przede wszystkim stadionu piłkarskiego na którym mogliby rozgrywać swoje mecze. Starania władz klubu w tym kierunku przerwała I wojna światowa. Do pomysłu wrócono dopiero pod koniec 1918 roku. Tym razem się udało - klub zaczął rozgrywać swoje mecze na łąkach w pobliżu Dhünnaue w dzielnicy Leverkusen-Wiesdorf.

Stadion Ulrich Haberland Stadion przed przebudową w 1956 roku (fot. www.bayer04.de).

   W następnych latach - ze względu na powstanie innych sekcji sportowych - klub otrzymał oficjalną nazwę "Sportvereinigung Bayer 04 Leverkusen". Przez kolejnych kilkanaście lat klub nie osiągnął żadnych większych sukcesów. Marzenia o większych sukcesach, oraz o nowym i większym stadionie pojawiły się ponownie wraz z pierwszymi sukcesami drużyny w 1931 roku. Wówczas wygrana 3:1 z zespołem z Langenfeld, dała piłkarzom upragniony awans do I ligi powiatu kolońskiego. Niestety funduszy w tym czasie wystarczyło jedynie na zmianę lokalizacji i wybudowania nowego "stadionu" w parku miejskim w roku następny, noszącym nazwę "Am Stadtpark". Sezon 1935/36 roku na poważnie pozwolił myśleć władzom o wybudowaniu stadionu z prawdziwego zdarzenia. Jednak długo wyczekiwaną decyzję uniemożliwił wybuch kolejnej wojny. Dopiero w 1941 roku stadion "Stadpark" otrzymał jedną wielką drewnianą trybunę, która mogła pomieścić 15 tys widzów. Pod koniec drugiego roku wojny, sprawy przybrały dla Niemiec niekorzystny obrót i krajowe rozgrywki musiano przerwać. Zostały one wznowione w kilka tygodni po wojnie, a pierwsze mecze drużyny z Leverkusen pokazały, że najbliższe lata mogą doprowadzić do większych sukcesów. Drużyna rosła w siłę, a awans do Oberligi zachodniej uzależniony był od dwumeczu z rywalem zza miedzy - zespołem 1. FC Köln. Niestety oba mecze zostały przez "Jedenastkę Zakładową Aptekarzy" przegrane. Awans był na "wyciągnięcie ręki" ale się nie udało. Mimo porażki zarząd klubu zatwierdził na walnym zgromadzeniu decyzję o budowie nowego stadionu i wprowadzeniu opłat dla kibiców. Z pierwszym punktem walnego zgromadzenia musiano poczekać jednak kolejne trzy sezony. Powodem okazała się słabsza dyspozycja zespołu, który rozgrywki kończył na dalszych miejscach. Nadzieje wróciły dopiero w sezonie 1953/54, jednak tym razem do awansu piłkarzom zabrakło jedynie trzech punktów. Kolejny sezon przyniósł wreszcie upragniony awans do Oberligi zachodniej, która wówczas była najwyższa klasą rozgrywek. Kolejne lata to sinusoida - raz wysokie miejsce w tabeli, raz spadek.... i tak do czasu, aż powstała 1. Bundesliga, do której Bayer się nie zakwalifikował.
   Nie przeszkodziło to w ostatecznej decyzji dotyczącej nowego stadionu. 23 kwietnia 1956 roku przy Bismarckstrasse rozpoczęto budowę Ulrich Haberland Stadion. 2 sierpnia 1958 roku uroczyście otwarto nowy stadion mogący pomieścić 22 500 widzów. Pięć lat później - z okazji 100-lecia firmy Bayer AG - na stadionie zamontowano system czterech reflektorów na masztach z których trzy lata później - podczas silnej wichury - jeden z nich nie wytrzymał, został zerwany i uszkodzony. Przez kolejne lata stadion kojarzony był m. innymi właśnie z powodu jedynie trzech masztów oświetleniowych. W 1979 roku stadion otrzymał dodatkową, prowizoryczną trybunę po wschodniej stronie. Od tego czasu, stadion był kilka razy rozbudowywany i modernizowany.

Widok na jedną z trybun Ulrich Haberland Stadion (fot. www.bayer04.de).

   Pierwsza rozbudowa miała miejsce w 1986 roku. Praktycznie całkowite przebudowanie istniejącego stadionu miało zwiększyć pojemność trybun do 27 tysięcy widzów. Prace rozpoczęto od trybuny zachodniej i kontynuowano na miejscu trybuny północnej i wschodniej. Prace tych trzech trybun ukończono w 1990 roku. Ostatnia - południowa trybuna - została rozbudowana dopiero w 1996 roku i została przeznaczona dla fanów gości. Podczas tej rozbudowy powstało także kilka nowych pomieszczeń, m. innymi biuro biznesowe i loża dla VIP-ów. Dwa lata później na północnej trybunie ukończono budowę czterogwiazdkowego hotelu ze 120 pokojami i 200 łóżkami. W tym samym czasie stadion otrzymał nazwę "BayArena". W tym czasie wymieniono także maszty oświetleniowe, które zapewniały cztery 45-metrowe postawione symetrycznie słupy. Łącznie na masztach zamontowano 220 punktowych źródeł światła o mocy 440 KW. Moc oświetlenia wynosi obecnie 2000 luxów. Istnieje również załączane automatycznie zasilanie awaryjne, które zabezpiecza moc oświetlenia na poziomie 800 luxów. Podczas tej modernizacji zamontowano także podgrzewaną murawę. W 1999 roku na trybunach zainstalowano 220 zasilanych gazem promienników, dzięki czemu BayArena została pierwszym w Niemczech stadionem z systemem podgrzewanych trybun.

Loże dla VIP-ów wybudowane za jedną z bramek, to skutek podejmowanych decyzji podczas modernizacji.

Na zdjęciach widać jeszcze zielone krzesełka, które podczas ostatniej modernizacji zamieniono na czerwone i czarne.

   30 marca 2007 roku zarząd klubu zadecydował o kolejnej rozbudowie stadionu, poprzez którą chciano uzyskać 30 tys miejsc dla widzów. Prace, które rozpoczęto w grudniu 2007 roku trwały aż do rozpoczęcia sezonu piłkarskiego 2009/10 w kraju. W tym czasie drużyna z Leverkusen rozgrywała swoje mecze "domowe" na stadionie w Düsseldorfie. Trybuny zostały zmodernizowane w taki sposób, aby z 27 tysięcy ligowych miejsc, za pomocą ruchomej,wysuwanej, dodatkowej trybuny uzyskać dodatkowe trzy tysiące na mecze międzynarodowe. Czterokrotnie powiększono gabinet fizjoterapeutyczny, gabinet zabiegowy, masażu i obie szatnie. Loża dla VIP-ów i miejsce restauracyjne zostało zwiększone z 812 do ponad 2000 miejsc. Zatrzymajmy się na chwilę przy kształcie przestrzeni biznesowej, która - zamiast tradycyjnie wzdłuż boiska - powstała za jedną z bramek. Stało się tak z powodu zmiany przepisów i oczekiwań względem rozbudowywanego stadionu. Zmiany te zostały zgłoszone w momencie, kiedy na stadionie do zakończenia modernizacji zostały już tylko sektory za bramką. Postanowiono, że właśnie tam powstanie strefa dla VIP-ów i sektor rodzinny. Niestety podczas tych zmian stadion stracił na pojemności zamiast planowanych 35 tysięcy, mógł pomieścić niewiele ponad 32 tysiące widzów. Inne zmiany w porównaniu ze starym stadionem, to m. innymi postawiony dwumetrowy płot oddzielający kibiców od murawy. Wcześniej preferowano model brytyjski, przy którym płotu nie było w ogóle. Także liczba miejsc dla mediów została podwojona i wynosi obecnie 228 miejsc. Powiększono salę konferencyjną, oraz sklep z akcesoriami. Zielone siedziska zostały zastąpione siedzeniami w barwach klubu - czerwonymi i czarnymi, tworzącymi napis "1904" i "Bayer 04". Nowe kolory otrzymały także filary na stadionie, które podtrzymują całą konstrukcje dachu. Trybuny zostały całkowicie zadaszone okrągłą, lekką konstrukcją, która zabezpiecza kibiców przed opadami deszczu. Od sezonu 2009/10 we wszystkich pomieszczeniach na stadionie, oraz na trybunach wprowadzono zakaz palenia. Najprawdopodobniej przyczyną było zagrożenie pożarowe, które doprowadziło dwa lata później do wymiany dużej części dachu.
   Restauracja McDonald's w 2009 roku przeniesiono do wybudowanej nowej siedziby po przeciwnej stronie ulicy. Ciekawostką jest, że BayArena była pierwszym w Europie stadionem z restauracją McDonald's.

Widok na zadaszone trybuny i murawę BayAreny.

   Kształt stadionu w zamyśle miał przedstawiać tabletkę aspiryny, nad którą widniałby ogromny neonowy napis Bayer wraz z logo, podświetlany około 2000 diod emitującymi światło. Na razie jednak zrezygnowano z tego pomysłu. Najprawdopodobniej z powodu wysokich kosztów rozbudowy i modernizacji stadionu, które wyniosły ostatecznie 73 miliony euro (początkowo szacowany koszt wahał się w granicach 65 mln euro).

Wejście główne zmodernizowanego stadionu BayArena (fot. www.pl.wikipedia.org).

   Z początkiem 2010 roku na stadionie zainstalowano urządzenia pozwalające transmitować na żywo mecze w 3D. Pierwsza taka transmisja odbyła się w meczu Bundesligi 14 marca 2010 roku. Mecz z Habmurger SV był transmitowany w jakości HD na Sky i mógł być oglądany za pomocą odpowiednich odbiorników i okularów 3D. W kwietniu 2013 roku Bayer 04 Leverkusen ogłosił, że BayArena ma zostać zmodernizowana. Tym razem prace miały się wiązać jedynie z systemem multimedialnym. We współpracy z Deutsche Telekom i Cisco zamontowano na stadionie 607 monitorów HD, oraz zainstalowano 360 punktów z dostępnym Wi-Fi.
   Nowinki wprowadzone na stadionie, spowodowały spory skok cen biletów i innych atrakcji na stadionie. Za jedną z dziesięciu loży dla VIP-ów trzeba zapłacić okrągłe 10 tysięcy euro, plus dodatkowo 1.800 euro karnet roczny dla każdego kibica. Wzrost cen spowodował, że koszt obejrzenia przez kibica meczu Bundesligi swojej ulubionej drużyny plasuje się na dosyć wysokim poziomie cenowym. Bilet indywidualny na sezon 2018/2019 na jeden mecz kosztuje od 42 euro do 68 euro.

Główna trybuna stadionu BayArena (fot. www.scanmikael.com).

Kilka faktów z historii funkcjonowania przebudowanego stadionu:

- 18 maja 1988 roku zespół z Leverkusen na własnym stadionie zdobywa Puchar UEFA. Wynik drugiego finału Bayer 04 Leverkusen - RCD Espanyol Barcelona 3:0 (pierwszy mecz 0:3 dla Espanyolu) doprowadza do dogrywki i ostatecznie rzutów karnych, które wygrywa zespół z Leverkusen 6:2.
- 2 września 2009 roku na murawę w Leverkusen po raz pierwszy wybiegły reprezentacje narodowe. Mecz Niemcy - Republika Południowej Afryki zakończył się wynikiem 2:0 (dla gospodarzy gole strzelali Mario Gomez 36' i Mesut Özil 77'). Na stadion przybyło 29.569 widzów. 
- 16 września 2006 roku na BayArenie odbył się Finał Mistrzostw Świata w Handicapach.
- w 2011 roku na stadionie odbyły się Mistrzostwa Świata Kobiet. Rozegrane zostały tutaj trzy mecze rundy wstępnej, oraz ćwierćfinał.

Data rozpoczęcia budowy: 23 kwietnia 1956 r.
Data zakończenia budowy: 2 sierpnia 1958 r.
Modernizacje: 1986-1990, 1998-1999, 2008-2009
Klub: Bayer 04 Leverkusen
Właściciel: Bayer 04 Immobilien GmbH, która należy w całości do Bayer AG.
Architekt: HPP Hentrich-Petschnigg & Partner
Pojemność: 30,210
Murawa: trawiasta (naturalna)
Wymiary boiska: 105 m x 68 m
Strona internetowa: www.bayer04.de

   Lokalizacja stadionu, który znajduje się na obrzeżach osiedli mieszkaniowych z jednej strony i autostradą z drugiej strony przysparza sporo kłopotów. Dotyczy to zwłaszcza ulicy Bismarckstrasse, która podczas rozgrywek jest praktycznie cała wyłączona z ruchu.
   Dlatego zamiast kierować się bezpośrednio autem w kierunku stadionu, można pojechać kawałek dalej i przesiąść się na jeden z wielu autobusów, które wówczas kursują, lub dotrzeć na stadion pieszo. Sam stadion widoczny jest z autostrady, także nie będzie problemu z jego zlokalizowaniem. Wystarczy autostrada nr. 1 z kierunku Kolonii kierować się w stronę Leverkusen.

Wszystkie fotografie (o ile nie zostało to oznaczone inaczej) pochodzą ze zbiorów autora, 2008 r. i 2012 r.

Mapa dojazdu: