Słysząc nazwę Bergen-Belsen - niemal natychmiast przypominamy sobie historię 16-letniej Annelies Marie Frank (bardziej znanej jako Anne Frank) i jej starszej siostry - Margot Betti - które zginęły w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym utworzonym w Dolnej Saksonii. Jednak Bergen-Belsen, to straszliwy los ponad 70 tysięcy innych istnień ludzkich, które - podobnie jak te dwie niewinne żydowskie kobiety - zostały zamordowane przez nazistów w tym okrutnym miejscu. Bergen-Belsen, to również traumatyczne przeżycia i wspomnienia tysięcy ludzi, którzy przeżyli piekło tego miejsca w latach 1940-1950. Mam tutaj na myśli przede wszystkim jeńców sowieckich, którzy przebywali w tym miejscu (niem. Kriegsgefangenenlager, w latach 1940-1945), więźniów obozu koncentracyjnego (niem. Konzentrationslager, w latach 1943-1945) i ich wyzwolicieli, oraz tzw. "Dipisów" - czyli osoby, które trafiły w to miejsce (ang. Displaced Persons Camp, w latach 1945-1950) po jego wyzwoleniu. W skrócie - jedno miejsce, niespełna dziesięć lat i aż trzy obozy.... ale czy na pewno jedynie trzy?
Książka "Bergen-Belsen - Kriegsgefangenenlager 1940-1945 - Konzentrationslager 1943-1945 - Displaced Persons Camp 1945-1950" - jak wskazuje nam sam tytuł - podzielona została na trzy części. Ale to nie wszystko, ponieważ każda część zawiera w sobie więcej interesujących zagadnień.
W pierwszej części poznamy historię powstania obozu dla sowieckich jeńców wojennych i wiele zagadnień, które są z nim związane: początek i pierwsze tygodnie operacji "Barbarossa" - agresji III Rzeszy na ZSRR - w trakcie których do obozów trafiło setki tysięcy sowieckich jeńców, lokalizację najważniejszych obozów jenieckich utworzonych przez Niemców na terenach III Rzeszy i terenach okupowanych (numery okręgów wojskowych oraz numery i nazwy obozów) i sposób funkcjonowania czterech (z pięciu) Stalagów utworzonych w Okręgu XI. W tym rozdziale zawarto również personalia i historię kilkudziesięciu osób (jeńców sowieckich, włoskich i polskich), które przeżyły koszmar obozów jenieckich w Bergen-Belsen, Fallingbostel, Oerbeke i Wietzendorf. Jeśli chodzi o jeńców polskich, to mamy tutaj do czynienia głównie z osobami, które walczyły w Powstaniu Warszawskim. Choć jest to niespełna dwadzieścia stron, to w mojej opinii jest to niezwykle interesujący i wzbogacający wiedzę fragment.
Druga część, to historia obozu wymiennego (niem. Austauschlager), pobytowego (niem. Aufenthaltslager) i koncentracyjnego (niem. Konzentrationslager) Bergen-Belsen - bo takie pełnił kolejno role - funkcjonującego w latach 1943-1945. Poznamy także rozwój i funkcjonowanie niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i jego struktury. Dowiemy się również o kilkudziesięciu transportach więźniów, którzy trafili do czterech wydzielonych sektorów obozu wymiennego. Wówczas - od lipca do grudnia 1944 roku - do sektora A "Obóz Gwiazd" (niem. Sternlager), sektora B "Obóz Specjalny" (niem. Sonderlager), sektora C "Obóz Węgierski" (niem. Ungarnlager) i sektora d "Obóz Neutralny" (niem. Neutralenlager) trafiło około 10,5 tysiąca osób z całej Europy. Oczywiście poznamy losy kilkunastu osób, które przebywały w tych obozach i którym udało się przeżyć ten koszmar. Podobne informacje poznamy o osobach przebywających w trzech kolejnych wydzielonych sektorach: męskim obozie dla chorych więźniów (niem. Männerlager für kranke Häftlinge), obozie kobiecym (niem. Frauenlager) i trzech obozach zewnętrznych (niem. Außenlager). To nie koniec, ponieważ na kolejnych stronach zostało opisanych kilka innych, nie mniej istotnych - i raczej nie znanych - faktów związanych z KL Bergen-Belsen, m. innymi o masakrze w Pustaci Lüneburskiej - zbombardowaniu przez amerykańskich lotników, składu kolejowego na stacji w Celle z 3.400 więźniami transportowanymi do Bergen-Belsen z obozów koncentracyjnych utworzonych w Neuengamme i Buchenwaldzie.
Ostatnia część, to informacje dotyczące obozu dla przesiedleńców (ang. Displaced Persons Camp), który został założony przez aliantów dla uwolnionych więźniów wszelakich obozów, oraz osób, które zostały wywiezione przez Niemców podczas wojny na roboty przymusowe wgłąb III Rzeszy. Praca związana z umożliwieniem powrotu do swojego kraju, lub znalezieniu nowej ojczyzny, zajęło aliantom ponad 5 lat. Nic dziwnego, skoro pod koniec 1945 roku, w takich obozach przebywało w sumie ponad 7 mln. osób. Z setek tysięcy "Dipisów" znajdujących się w brytyjskiej strefie okupacyjnej, w Bergen-Belsen przebywało w tamtym okresie około 30 tysięcy osób. Aby zapanować na taką ilością chorych, głodnych i wycieńczonych ludzi, Brytyjczycy podzielili obóz na trzy części: szpital ratunkowy (ang. Emergency Hospital - ok. 11 tys. osób), polski obóz przesiedleńczy (ang. Polish DP-Camp - ok. 10 tys. osób) i żydowski obóz przesiedleńczy (ang. Jewish DP-Camp - ok. 12 tys. osób). Autorzy opisują w książce nie tylko pierwsze - najbardziej dramatyczne i śmiercionośne miesiące - ale również kolejne, które pozwoliły na opanowanie początkowego chaosu. W tej części poznamy system rejestracji osób i różnorakie codzienne życie obozowe, począwszy od nauki języka, poprzez drukowanie prasy obozowej, kulturę, a na sporcie kończąc.
Książka "Bergen-Belsen - Kriegsgefangenenlager 1940-1945 - Konzentrationslager 1943-1945 - Displaced Persons Camp 1945-1950", to znakomita praca, która powstała dzięki zaangażowaniu pracowników Fundacji Miejsc Pamięci Dolnej Saksonii (niem. Stiftung niedersächsische Gedenkstätten). Czytelnik po raz pierwszy może poznać tak złożoną historię tego miejsca, które stało się miejscem śmierci ponad 70 tys. osób i symbolem nazistowskiej zbrodni mającej miejsce w pierwszej połowie XX wieku.
Dzięki stałej wystawie - jaką utworzono w 2007 roku na terenie dawnego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen - powstała niezwykła książka. Szczegółowo opisany i bogato "ilustrowany katalog wystawowy" ma dla badaczy tej tematyki niezwykłą wartość. Praca powstała na podstawie pamiętników, dokumentów, osobistych przedmiotów, fotografii i wywiadów z naocznymi świadkami, co czyni ją wyjątkową. Dodatkowo - pośród setek wykonanych zdjęć z lat 1940-1950 - moją uwagę przykuła seria niesamowitych fotografii z momentu wyzwolenia obozu. Niezwykłe zdjęcia - których w internecie jest zaledwie kilka i na dodatek często ze złym komentarzem - wykonali brytyjscy fotografowie i kronikarze z No. 5 Army Film and Photographic Unit. Na uwagę zasługują zwłaszcza zdjęcia wykonane przez sierżantów Harry'ego Oakes'a, Normana Midgley'ea, Berta Hardy'ego, Hewitta, Morrisa i kapitana Edwarda E. Malindine'a. Żołnierze Ci, stworzyli w ten sposób bardzo poruszające świadectwo zbrodni nazistowskich i ich bezpośrednich konsekwencji, które zostały zamieszczone w tej książce, i które znakomicie uzupełniają zawarte w niej informacje dotyczące nazistowskiego terroru w Bergen-Belsen.
Polski tytuł: -----
Oryginalny tytuł: "Bergen-Belsen - Kriegsgefangenenlager 1940-1945 - Konzentrationslager 1943-1945 - Displaced Persons Camp 1945-1950"
Autor: praca zbiorowa (Stiftung niedersächsische Gedenkstätte)
Przekład: -----
Rok wydania: 2009
Język: niemiecki
Wydawnictwo: Wallstein
Liczba stron: 384
Oprawa: miękka (klejona)
Moja ocena: 10/10
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz