Historia odkrywana na nowo: Pałac Królewski w Wilanowie (Warszawa, Polska).

   Po tym jak w 1677 roku Król Jan III Sobieski (1629-1696) zakupił piękne tereny znajdujące się na południe od Warszawy, zapadła decyzja o budowie niewielkiej początkowo rezydencji magnackiej, która w późniejszym czasie przerodziła się piękny Pałac w Wilanowie (wcześniej Milanów, później Willa Nova - stąd nazwa Wilanów). Przygotowania do tego przedsięwzięcia trwały cztery lata. Dopiero w 1681 roku - według projektu Augustyna Wincentego Locciego Młodszego (1640-1732) - zaczęto budowę kompleksu, który początkowo posiadał tylko jeden poziom i składał się wyłącznie z korpusu głównego, dziedzińca z dwoma wieżami i ogrodem. Kolejne dwa poziomy zbudowano jeszcze za czasów Sobieskiego, a prace zakończono w roku jego śmierci. Pałac trafił w ręce synów króla, jednak dokument spadkowy doprowadził do konfliktu i sprzedania całego kompleksu Elżbiecie Sieniawskiej (1669-1729). Skrzydła pałacu dobudowano już za jej czasów, zgodnie z projektem Giovanniego Spazzia w latach 1720-1729. Po śmierci Sieniawskiej, właścicielką Wilanowa została jej córka Maria Zofia Denhoffowa (1699-1771), późniejsza żona księcia Augusta Aleksandra Czartoryskiego (1697-1782). W 1730 roku, pałac na krótko znalazł się w rękach króla Augusta II Mocnego (1670-1733), który dokonał w rezydencji wielu zmian, szczególnie tych dotyczących wystroju wnętrz. W pałacu mieszkał jednak tylko rok, umierając w 1733 roku. W połowie XVIII wieku posiadłość odziedziczyła córka Czartoryskich - Marszałkowa Izabela Lubomirska (1736-1816) - za rządów której Wilanów odzyskał dawną sławę i piękno. To Izabela zleciła swojemu architektowi Szymonowi Bogumiłowi Zugowi (1733-1807), wybudowanie wokół dziedzińca kolejnych budynków m.in. Kordegardy, Kuchni i Łazienki. Pod koniec swojego życia, księżna przekazała Wilanów swojej córce Aleksandrze i jej małżonkowi - Stanisławowi Kostce Potockiemu (1755-1821). Z jego inicjatywy w 1805 roku w pałacu wilanowskim otwarto muzeum, na które przeznaczono część pałacowych pomieszczeń wraz ze znacznymi już zbiorami. Potoccy z Wilanowem związani byli do 1892 roku, kiedy to ostatnia z rodu Aleksandra (1818-1892) w testamencie zapisała włości swojemu kuzynowi Ksaweremu Branickiemu (1864-1926). Tutaj - 14 maja 1926 - w trakcie przewrotu majowego, Stanisław Wojciechowski podpisał w pałacu rezygnację ze stanowiska Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Także w pałacu w 1938 roku, urodziła się, pochodząca z rodziny hrabiowskiej - aktorka Beata Tyszkiewicz. Ród Branickich zamieszkiwał w Wilanowie do roku 1945, a ostatnim z rodu był Adam Maria Jan Branicki (1892-1947), od którego po wojnie Pałac przejęło Ministerstwo Kultury i Sztuki.
   Od września 1939 roku w pałacu, ostatni jej właściciel zorganizował szpital polowy, którym zarządzała Beata Branicka (1926-1988, późniejszy żołnierz Armii Krajowej i uczestniczka Powstania Warszawskiego) wraz z córkami i kilkoma osobami z obsługi pałacowej. Tutaj też schronienie w pierwszych tygodniach wojny znalazło wiele ukrywających się osób, za co Adam Branicki został aresztowany i osadzony na Pawiaku. Od tego czasu niemieccy okupanci robili wszystko, aby przejąć majątek aresztowanego. Już w pierwszych miesiącach przywłaszczyli sobie mienie ruchome, w tym ogromne zbiory sztuki. Dobra ziemskie udało im się skonfiskować Niemcom dopiero w 1941 roku. Od tego czasu w pałacu swoją siedzibę miały lokalne władze SS, w budynku Kordegardy - znajdowały się koszary Luftwaffe, a w południowym skrzydle urządzono szpital dla rannych żołnierzy. Sielankę okupantów zakłócił dopiero wybuch Powstania Warszawskiego.
   W nocy z 1 na 2 sierpnia powstańcy - żołnierze plutonu 1707 "Obroży" - zaatakowali w parku oddział Niemców kwaterujących w pałacu. Podczas silnego ostrzału z niemieckich karabinów maszynowych, życie straciło dwóch członków, a oddział wycofał się. W dniach 15-21 sierpnia 1944 od strony Chojnowskich Lasów w kierunku Stolicy, przebijały się oddziały powstańcze Armii Krajowej, tocząc walki w oddziałami niemieckimi. Miejscem z którego wyruszono do akcji był Las Kabacki, natomiast miejscem przeznaczenia - fort na Sadybie. Dowódcą całej akcji był podpułkownik Mieczysław Sokołowski "Grzymała". Uderzenie na zabudowania pałacu przeprowadził batalion „Krawiec”, którym dowodził kapitan Marian Kęsicki-Bródka "Grzegorz". Ta akcja również się nie powiodła, oddział dotarłszy aż na dziedziniec pałacu, musiał się wycofać. Natomiast w styczniu 1945 roku spod zdobytego już pałacu ruszyło natarcie 14. pułku piechoty Ludowego Wojska Polskiego, wchodzącego w skład 5. Saskiej Dywizji Piechoty na wojska niemieckie, które uniemożliwiło im wysadzenie w powietrze Belwederu.
   Zbiory muzealne znajdujące się wcześniej w pałacu, odzyskało Muzeum Narodowe w Warszawie 28 stycznia 1945, które natychmiast zajęło się ich zabezpieczeniem i rewindykacją (w pałacu po wojnie pozostała niewielka część przedwojennego stanu). W 1954 roku przeprowadzono remont generalny, podczas którego swój pierwotny wygląd odzyskały m.in. komnaty pałacowe. Natomiast gromadzone na przestrzeni wieków, wspaniałe przedmioty artystyczne i dzieła sztuki polskich i zagranicznych twórców, udostępniono zwiedzającym w 1962 roku. Obecnie właścicielem kompleksu i całości zbiorów jest Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, wydzielone w 1995 z Muzeum Narodowego, jako odrębna placówka.
    Oprócz wspaniałych mebli i drogocennych przedmiotów (duża kolekcja ceramiki z Japonii i Chin), uwagę przykuwają niezliczone dzieła sztuki prezentowane w większości pałacowych pomieszczeń. Znajdują się wśród nich m.in. "Portret dziewczyny z Niezapominajkami" pędzla Lucasa Cranacha Starszego, "Scena batalistyczna" i obraz "Po bitwie" Johanna Lemckego, kilka obrazów Louisa de Silvestre - Portrety Króla Augusta III i jego małżonki Marii Józefy, oraz dzieła Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego. Perłą w pałacowych zbiorach jest jedyny obraz Jacquesa-Louisa Davida - "Portret konny Stanisława Kostki Potockiego".
   Zwiedzanie pałacu możemy zacząć od apartamentów Jana III Sobieskiego i Marszałkowej Lubomirskiej w skład których wchodzą m.in. Salon Bawialny, Pokój Sypialny, Gabinet i Łazienka nazywana też pawilonem kąpielowym. Na uwagę zasługuje też zdobiony niegdyś papierowymi obiciami ściennymi z motywami kwiatów Przedpokój. Wisza tam - tak jak za czasów panowania - oryginalne angielskie zwierciadła. Kilka kolejnych pomieszczeń, to jedna z najbardziej okazałych sal w całym pałacu - 2-kondygnacyjna Sala Biała, zwana również stołową lub portretową. Biblioteka Króla Jana III (to w pomieszczeniu przylegającym bezpośrednio do biblioteki zmarł Król), przedpokój, gdzie oczekiwano na audiencję, zwany Antykamerą Króla, Sypialnie Króla i Królowej, Wielka Sień, Pokój Myśliwski, Galeria Krajobrazów, Gabinet Farfurowy, Gabinet Pastelowy, oraz Gabinet al Fresco. Natomiast Gabinet Etruski, Lapidarium i Gabinet przed Galerią, to pomieszczenia w których w 1805 roku urządzono pierwsze muzeum w pałacu. Wrażenie robi także ogromna - połączona z trzech pokoi za czasów Augusta Potockiego - Galeria Obrazów. Ciekawostką są także Pokoje Locciego - nadwornego projektanta pałacu - który często, ku swojemu niezadowoleniu, udostępniał pomieszczenia teściowi króla Jana III - markizowi Henrykowi d'Arquien.
   Całość tej wspaniałej budowli - jednego z najcenniejszych zabytków polskiej kultury narodowej - wieńczą dwupoziomowe ogrody, które reprezentują umiejętnie połączony styl barokowy, romantyczny park angielsko-chiński, angielski park krajobrazowy i neorenesansowy. W 45-hektarowym ogrodzie możemy podziwiać Chińską Altanę, Most Rzymski, Sarkofag Potockiego i potok z kaskadami. Po wschodniej stronie pałacu znajduje się jezioro nad którym w 1852 roku wybudowano stację pomp. Wychodząc główna bramą, prowadzącą do pałacu należy zwrócić uwagę na Mauzoleum Potockich. Symboliczny nagrobek znajdujący się na przedpolu parkowym, to neogotycki baldachim ustawiony na rozległym cokole, w którego rogach znajdują się cztery lwy trzymające tarcze z herbami Pilawa Potockich i Drużyna Lubomirskich. Natomiast na samym sarkofagu, umieszczonym pod baldachimem, przedstawiono postacie małżonków.
W pałacu od roku 2004 nieprzerwanie trwają gruntowne prace renowacyjne pałacu i zabudowań przylegających bezpośrednio do niego. W tym czasie zrewitalizowano przedpole pałacu i pałacowe ogrody. W ramach prac przeprowadzono również digitalizację materiałów, utworzono pracownię 3D oraz wirtualne muzeum. Od 2013 roku wyremontowano część wnętrz pałacu i dach rezydencji. Całkowity koszt prac wyniósł dotychczas około 80 mln złotych.
   Dojazd z Warszawy komunikacją miejską, która kursuje w pobliże pałacu dosyć często. Samochodem ulica Powsińską/Wiertniczą lub aleją Wilanowską dojedziemy bezpośrednio na parking przed pałacem. Od południa, również bezpośrednio na parkin, dojedziemy ulicą Przyczółkową.

Kraj: Polska
Miejscowość: Warszawa-Wilanów
Strona internetowa: www.wilanow-palac.pl
Współrzędne GPS: N 52° 9′ 54″, E 21° 5′ 22″
Godziny otwarcia:
14 styczeń-21 marzec i 15 październik- 15 grudzień:
poniedziałek, środa, czwartek, piątek, sobota i niedziela - 9:30-16:00 (ostatnie wejście: 15:00)
1 kwiecien-15 październik:
poniedziałek, środa, sobota i niedziela - 9:30-18:00 (ostatnie wejście: 17:00)
wtorek, czwartek i piątek: 9:30-17:00 (ostatnie wejście: 16:00)
Park można zwiedzać przez cały rok, godziny otwarcia w zależności od pory roku i pogody.
Wstęp:
Pałac: 20 zł (dorośli) 15 zł (ulgowy)
Apartamenty: 7 zł (dorośli), 5 zł (ulgowy)
Park: 5 zł (dorośli) 3 zł (ulgowy)
UWAGA: w czwartki zwiedzanie całego kompleksu jest darmowe.

Fotografia archiwalna nr. 1 i 2: www.skyscrapercity.com
Fotografia archiwalna nr. 3: www.gnomonika.pl
Pozostałe fotografie pochodzą z archiwum autora, 2017 r.