Jasień (niem. Gassen), to niewielkie miasteczko w województwie Lubuskim, w powiecie żarskim. Jako wieś, wymieniony jest w dokumencie z 1321 roku. W 1660 roku otrzymał prawa miejskie, nadane przez księcia saskiego Christiana. Miało to miejsce niedługo po tym, jak we wsi znacząco zwiększyła się liczba mieszkańców. Byli to głównie przesiedleńcy ze Śląska i Moraw, których na te tereny sprowadził Rudolf von Bünau. Większość z nich, to protestanci uciekający z monarchii austriackiej przed religijnymi prześladowaniami. Dzięki nowym mieszkańcom, Jasień zaczął się rozwijać głównie w kierunku rzemiosła i handlu. Systematycznie powstały jednak nowe gałęzie przemysłowe. Początkowo było to rzemiosło, ale w drugiej połowie XIX wieku powstał także przemysł włókienniczy, maszynowy, ceramiczny i drzewny.
Miasto zostało założone w miejscu skrzyżowania traktów handlowych, wiodących z Lubska do Żar oraz z Tuplic do Nowogrodu Bobrzańskiego. Nie miało żadnego znaczenia strategicznego, dlatego też nie posiadało murów miejskich, ani żadnych innych fortyfikacji.
Punktem centralnym miejscowości był trójkątny plac rynkowy, którego wschodni bok stanowiła główna droga prowadząca z Lubska do Żar. Nie tylko na głównym rynku, ale również wzdłuż tej drogi zaczęła powstawać zabudowa miejska, która została niemal całkowicie strawiona przez wielki pożar w 1731 roku. Pomimo wielkich zniszczeń, miasto w kilka lat odbudowano. Większość budynków odbudowano zgodnie z planem przestrzennym, który istniał przed pożarem.
W 1733 roku rozpoczęto również budowę kościoła, który stoi obecnie na placu wolności. Kamień węgielny pod budowę kościoła parafialnego p.w. Matki Boskiej Różańcowej położono w dniu 20 kwietnia 1733 roku. Świątynię wybudowano dokładnie w tym samym miejscu, gdzie stał pierwszy - drewniany - kościół, który spłonął dwa lata wcześniej. Kościół otwarto dla wiernych po trzech latach od rozpoczęcia budowy.
W pierwszej połowie XVIII wieku, Dolne Łużyce przeszły pod administrację księstwa saksońskiego. W latach 1764-1780 w mieście trwała budowa pałacu wraz z zabudowaniami folwarcznymi, który otoczony został ogrodem. Barokowy pałac pełnił funkcję ratusza od 1881 do 1945 roku.
13 lutego 1945 roku 6. Korpus Zmechanizowany Gwardii rozpoczął działania w rejonie Jasienia. Rejonu miał bronić batalion Volkssturmu Sagan-Land, jednak ze względu na mizerne wyposażenie w broń ciężką, nie stanowił żadnego zagrożenia dla wojsk radzieckich. Rosjanie bardzo szybko otoczyli miasto i zajęli dworzec kolejowy. Niedługo potem zajęte zostało całe miasto wraz z fabryką produkującą części do samolotów "Focke-Wulf". Wyzwolony został również podobóz podlegający głównemu obozowi koncentracyjnemu Gross Rosen.
Tego samego dnia - w godzinach przedpołudniowych - władze Jasienia zdecydowały się o wywiezieniu mieszkańców w bezpieczne rejony Rzeszy. Niespełna dwie godziny później na ulicach miasta pojawiły się pierwsze radzieckie czołgi, których załogi ostrzeliwały okna mijanych domów. Niemieccy żołnierze uciekali w poprzek rynku. Mijając opuszczone domy, biegli w kierunku lasu.
Podczas walk na ulicach Jasienia, mocno ucierpiała jego zabudowa. Zniszczeniu lub uszkodzeniu uległy m. innymi gospoda i piekarnia przy Wilhelmstraße (obecnie XX-lecia), szkoła przy Schloßstraße (ul. Okrzei) oraz domy przy Sommerfelder Straße (ul. Lubska). Kolejne zniszczenia powstały już po przejściu czołowych jednostek i były dziełem wyłącznie czerwonoarmistów, którzy nie oszczędzili też pozostałych w mieście mieszkańców....
Fotografie przedstawiają XIX-wieczne domy, które po wojnie zajęli Polacy przesiedleni z Kresów Wschodnich. Są to domy przy obecnej ulicy Jana Pawła II (dawniej Breitestraße). Patrząc od prawej do lewej, są to kamienice nr. 18a, 20a i 22. Zdjęcie archiwalne wykonano najprawdopodobniej w pierwszej połowie 1939 roku. Współczesne wykonano w maju 2021 r.
Oba zdjęcia pochodzą ze zbiorów autora.
Jeżeli chcesz zobaczyć inne zdjęcie z cyklu "Dawniej i dziś" oraz poznać historię Jasienia, kliknij tutaj.
Bibliografia:
Friedl, Gerhard, Dolny Bóbr - Nysa Łużycka 1945. Walki na obszarze między Bobrem i Nysą Łużycką w lutym 1945 r., Jelenia Góra 2015
Primke, Robert, Szczerepa, Maciej & Szczerepa, Wojciech, Operacja Bolesławiecka 1945, Jelenia Góra 2020
Zbiorowa praca pod redakcją Iwony Peryt-Gierasimczuk, Czas architekturą zapisany. Zabytki województwa zielonogórskiego, Zielona Góra 1998
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz