"Holokaust. Prawdziwe historie ocalonych" - Lyn Smith

      Holokaust - największa tragedia II wojny światowej - wciąż jest głównym tematem wielu debat i badań w XXI wieku na całym świecie. I chociaż od tamtych okropnych wydarzeń mijają kolejne dziesięciolecia, jest to temat, który potrafi tak samo łączyć ludzi, jak i dzielić. Dlatego dziwi mnie to - pomimo tysięcy namacalnych dowodów i wciąż żyjących świadków tamtych wydarzeń - że wciąż jest spora grupa ludzi, która za wszelką cenę próbuje negować przyjęte fakty o dokonanym ludobójstwie lub je przeinaczać. Przecież odwiedzając setki miejsc po dawnych niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych, nikt nie może mieć wątpliwości, że próba całkowitego wyniszczenia narodu żydowskiego i kilku innych grup etnicznych miała miejsce na terenach okupowanej Europy. 

    Straszne miejsca, gdzie przeprowadzano eksterminację, ocalałe dokumenty mówiące o setkach tysięcy więźniów i zdjęcia ukazujące bestialstwo oprawców, nie pozostawiają żadnych wątpliwości. A przecież nie możemy zapominać o osobach (i ich relacjach), które znalazły się w samym środku tego piekła, i nierzadko na własnej skórze odczuły okrucieństwo ludzi, nie różniących się niczym szczególnym od nich samych. Zbiorem takich relacji jest książka - "Holokaust. Prawdziwe historie ocalonych" - którą napisała Lyn Smith....

     

    Książka - urodzonej w 1934 roku w Lewes niedaleko Brighton w Wielkiej Brytanii - Lyn Smith jest dosyć nietypowa, ponieważ autorka nie skupia się wyłącznie na okresie wojny. Dostajemy od pisarki relacje ponad stu osób, które pokazują nam szerszą perspektywę tematu, podzieloną przez nią na poszczególne części: Prolog, 1933-1936 Prześladowania, 1937-1939 Szukanie schronienia, 1939 Wojna, 1940-1941 Ekspansja Trzeciej Rzeszy, 1939-1942 Getto (I), 1943-1944 Getto (II), 1940-1944 Obozy (I), Opór, 1944-1945 Obozy (II), 1945 Marsz śmierci, 1945 Wyzwolenie, Życie po wyzwoleniu oraz Epilog. Podział ten, pozwala nam poznać okres względnego spokoju i wolności, zmian, jakie wprowadzili po dojściu do władzy naziści, pierwsze skutki podjętych przez nich decyzji związanych z niemieckimi Żydami oraz wszystko to, co wydarzyło się do wybuchu wojny. Moim zdaniem pomysł ten jest niezwykle ważny i interesujący, ponieważ wypełnia luki, jakie zostały przez badaczy historii pomięte w innych opracowaniach, skupiających się wyłącznie na latach wojny.

 

    Lyn Smith wykonała nieocenioną pracę, na którą poświęciła mnóstwo czasu. Autorka przez dwadzieścia lat dokumentowała historię zagłady, rejestrując wspomnienia osób, którym udało się przeżyć wojnę i prześladowania. Jej niezwykłe archiwum zostało uzupełnione przez zapisy nagrań z Brytyjskiego Muzeum Wojny (Imperial War Museum) i Amerykańskiego Muzeum Pamięci Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) w Waszyngtonie.

    Co ciekawe, książka przedstawia relacje nie tylko ludzi, którzy trafili do obozów, ale także tych, którzy je wyzwalali i dokumentowali okrucieństwa, jakie tam zobaczyli. Grupę tą uzupełniają osoby, które nie stały się bezpośrednimi ofiarami Holokaustu - rodowici Niemcy (wówczas kilkuletnie dzieci), żydowscy uciekinierzy, rodziny pomordowanych i ocalonych oraz angielskie rodziny przyjmujące ocalałe z Holokaustu sieroty.

 

    Podczas lektury poznamy niesamowite relacje różnych osób pochodzących z różnych krajów i z rodzin o różnym statusie społecznym. Emocjonujące i nierzadko bardzo osobiste przemyślenia sprawią, że poczujemy jednocześnie litość, współczucie, ale także odrazę i złość. Głosy ocalonych pozwalają nam poznać wewnętrzny, okrutny świat obozów koncentracyjnych, obozów pracy, fabryk, gdzie zmuszano więźniów do katorżniczej pracy, gett oraz marszów śmierci. Dzięki nim poznamy historię całych rodzin, z których najczęściej ocalała jedynie osoba, która opowiedziała autorce te traumatyczne przeżycia.

    Spora część osób występujących w książce, przewija się niemal przez wszystkie jej części. Możemy dzięki temu poznać ich przemyślenia dotyczące zmian wprowadzanych przez nazistów oraz zmieniającą się ich psychikę w chwili, kiedy osobiście wpadli w wir tych strasznych wydarzeń. Mi osobiście taka forma bardzo przypadła do gustu. W ten sposób łatwiej sobie wyobrazić, co przeżywały jednostki i łatwiej jest "poznać" targające nimi emocje powstałe pod wpływem różnych wydarzeń. Tym bardziej jest to cenne, że są to emocje niczym nieubarwione... takie prawdziwe.

 

    Lyn Smith w swojej książce przedstawia obraz Holokaustu jakże odmienny od tego, jaki znamy z innych opracować dotyczących ludobójstwa podczas II wojny światowej. Oprócz relacji osób, każdy rozdział rozpoczyna się od krótkiego wstępu autorki, podającej przy tym czytelnikowi najbardziej istotne informacje związane z konkretnym zagadnieniem. Dodatkowo - dla osób zaangażowanych w badanie tej tematyki - bardzo pomocny jest indeks nazwisk oraz zawarte w książce zdjęcia pochodzące z rodzinnych archiwów.

    Czytając "Holokaust. Prawdziwe historie ocalonych" nie doszukałem się żadnych błędów stylistycznych, czy historycznych. Natknąłem się jedynie na jedenaście tzw. "literówek", które jednak nie mają żadnego wpływu na zawartą treść. Dlatego praca Lyn Smith pozostanie w mojej biblioteczce jeszcze przez wiele lat i zapewne w tym czasie jeszcze niejednokrotnie będę z niej korzystał podczas moich badań....

Polski tytuł: "Holokaust. Prawdziwe historie ocalonych"

Oryginalny tytuł: "Forgotten Voices of the Holocaust"

Autor: Lyn Smith

Przekład: Anna Puziewicz

Rok wydania: 2020

Język: polski

Wydawnictwo: RM

Seria: Sekrety historii

Liczba stron: 338

Oprawa: miękka (klejona)

Moja ocena: 9,5/10