Francuski Cmentarz Wojenny z I WŚ - Nekropolia Narodowa nr. 4275 (fr. La Nécropole Nationale no. 4275) - w Troyon (Grand East)

    Troyon, to francuska miejscowość położona w departamencie Mozy, w regionie Grand East (dawnej Lotaryngii) na południe od Verdun. To tutaj na początku I wojny światowej doszło do zaciekłych walk, które doprowadziły do powstania wybrzuszenia, tzw. Saillant de Saint-Mihiel - rejonu walk, który dzisiaj jest miejscem pamięci francuskich żołnierzy. Aby zrozumieć to szczególne miejsce (i wiele jemu podobnych), należy poznać dramaturgię walk tej strefy i ją odwiedzić. Dopiero wówczas w stu procentach zrozumiemy, dlaczego takie miejsca są tak istotne dla narodu francuskiego i dlaczego w rejonie takich miejsc, jak to, jest tak wiele cmentarzy (oprócz francuskich, także niemiecki, amerykański i - założony przez Niemców - polski cmentarz dla Ślązaków walczących w niemieckiej armii....). Jedną z nekropolii, która powstała w związku z walkami w tym sektorze, jest Francuski Cmentarz Wojenny z I Wojny Światowej - Nekropolia Narodowa (fr. La Necropole Nationale) - w Troyon.

 

    Historia Nekropolii Narodowej w Troyon, nierozerwalnie łączy się z ciężkimi walkami o Verdun - "Miastem ze zranioną duszą" - jak mawiają Francuzi. Wiemy bowiem, że Niemcy od samego początku wojny mieli w planach zdobycie tego miasta. Już we wrześniu 1914 roku toczyły się tutaj ciężkie walki, które doprowadziły później do powstania Saillant de Saint-Mihiel. Wówczas szczególnie ważną rolę odegrał w nich Fort de Troyon, który bombardowany był przez Niemców od 8 do 13 września 1914 roku. Co ciekawe znajdujący się w forcie żołnierze francuscy (166. Pułk Piechoty i 5. Pułk Artylerii Pieszej) otrzymali rozkaz, aby wytrwać w nim - i tym samym spowolnić natarcie Niemców na Verdun - co najmniej dwa dni. A kiedy 9 września, w pobliżu wejścia do fortu pojawił się niemiecki major Neuhoff z propozycją kapitulacji, to jeszcze nikt nie przypuszczał, że kapitan Heym ze swoimi ludźmi będzie się bronił aż sześć dni, i ostatecznie uniemożliwi wrogowi zdobycie Verdun.
    Niedługo potem front w tym rejonie zamarł, a nastąpił okres tzw. wojny w okopach. Jednak nieliczne starcia, jakie miały miejsce w późniejszym okresie pod Troyon doprowadziły do śmierci setek żołnierzy obu walczących stron. Większość oczywiście straciła życie w walce, ale spory procent tych, którzy wówczas zostali ranni, zmarło ostatecznie w - utworzonych dookoła Troyon - prowizorycznych szpitalach.

    Po walkach w 1915 roku i pierwszych miesiącach 1916 roku, część poległych pochowano w prowizorycznych mogiłach wokół fortu. Tutaj również - 3 maja 1916 roku - odsłonięto 3-metrowy obelisk, który miał upamiętniać obrońców fortu. Ostatecznie rejon ten został odzyskany przez Amerykańskie Siły Ekspedycyjne - wspomagane przez wojska francuskie - w połowie września 1918 roku. Następnie sam fort stał się szpitalem polowym amerykańskich jednostek. Jednocześnie przystąpiono do ekshumacji - pochowanych podczas walk w mogiłach wokół fortu - żołnierzy i tworzeniu nekropolii, gdzie chowano szczątki żołnierzy poszczególnych narodowości.

Pierwsze pochówki na cmentarzu w Troyon. Z tle widoczny obóz (najprawdopodobniej amerykański), (Fot. zb. autora).

    Narodową Nekropolię utworzono nieco dalej na północ od fortu - we wschodniej części miasta Troyon. Pierwsze pochówki odbyły się w 1924 roku na lokalnym cmentarzu komunalnym. Niestety ze względu na brak miejsca (cmentarz jest otoczony murem) pochowano tam niespełna dwudziestu poległych. Kolejni - przenoszeni z prowizorycznych mogił utworzonych w okolicach Troyon, Vaux-les-Palameix i Lecroix-sur-Meuse - byli już chowani przed głównym wejściem na cmentarz i po jego lewej stronie, wzdłuż muru.

Nekropolia Narodowa w Troyon w okresie powojennym (Fot. zbiory autora).

    La Necropole Nationale ma powierzchnię - łącznie z cmentarzem komunalnym - 2000 m2. Na cmentarzu pochowanych jest 167 francuskich żołnierzy, z czego 20 w zbiorowej mogile. Oprócz tego wśród wykonanych z piaskowca krzyży, znajdują się dwa większe nagrobki z poziomymi płytami nagrobnymi. Na jednej płycie wyryto inskrypcje w języku francuskim: "Kapitan Alfred Pianet. Pułk Strzelców Pieszych. Zginął na polu chwały 24 września 1914 roku". Druga płyta posiada niestety nieczytelną inskrypcję.

Kpt. Alfred Pianet. Pułk Strzelców Pieszych. Zginął na polu chwały 24 września 1914 r.

    Przed samym wejściem - po prawej stronie - znajduje się tablica z wymienionymi jednostkami z których pochodzili pochowani tutaj żołnierze. Oto jej treść: "Tu spoczywa 127 francuskich żołnierzy należących do następujących pułków":

- 5. Pułk Piechoty (fr. 5me Regiment d'Infanterie, w skrócie 5me R.I.)

- 68. Pułk Piechoty (fr. 68me Regiment d'Infanterie, w skrócie 68me R.I.)

- 83. Pułk Piechoty (fr. 83me Regiment d'Infanterie, w skrócie 83me R.I.)

- 88. Pułk Piechoty (fr. 88me Regiment d'Infanterie, w skrócie 88me R.I.)

- 90. Pułk Piechoty (fr. 90me Regiment d'Infanterie, w skrócie 90me R.I.)

- 119. Pułk Piechoty (fr. 119me Regiment d'Infanterie, w skrócie 119me R.I.)

- 130. Pułk Piechoty (fr. 130me Regiment d'Infanterie, w skrócie 130me R.I.)

- 166. Pułk Piechoty (fr. 166me Regiment d'Infanterie, w skrócie 166me R.I.)

- 220. Pułk Piechoty (fr. 220me Regiment d'Infanterie, w skrócie 220me R.I.)

- 230. Pułk Piechoty (fr. 230me Regiment d'Infanterie, w skrócie 230me R.I.)

- 232. Pułk Piechoty (fr. 232me Regiment d'Infanterie, w skrócie 232me R.I.)

- 255. Pułk Piechoty (fr. 255me Regiment d'Infanterie, w skrócie 255me R.I.)

- 277. Pułk Piechoty (fr. 277me Regiment d'Infanterie, w skrócie 277me R.I.)

- 320. Pułk Piechoty (fr. 320me Regiment d'Infanterie, w skrócie 320me R.I.)

- 325. Pułk Piechoty (fr. 325me Regiment d'Infanterie, w skrócie 325me R.I.)

- 328. Pułk Piechoty (fr. 328me Regiment d'Infanterie, w skrócie 328me R.I.)

- 335. Pułk Piechoty (fr. 335me Regiment d'Infanterie, w skrócie 335me R.I.)

- 348. Pułk Piechoty (fr. 348me Regiment d'Infanterie, w skrócie 348me R.I.)

- 11. Terytorialny Pułk Piechoty (fr. 11me Regiment d'Infanterie Territoriale, w skrócie 11me R.I.T.)

- 26. Terytorialny Pułk Piechoty (fr. 26me Regiment d'Infanterie Territoriale, w skrócie 26me R.I.T.)

- 27. Terytorialny Pułk Piechoty (fr. 27me Regiment d'Infanterie Territoriale, w skrócie 27me R.I.T.)

- 283. Terytorialny Pułk Piechoty (fr. 283me Regiment d'Infanterie Territoriale, w skrócie 283me R.I.T.)

- 5. Pułk Piechoty Kolonialnej (fr. 5er Regiment d'Infanterie Coloniale, w skrócie 5er R.I.C.)

- 6. Pułk Piechoty Kolonialnej (fr. 6er Regiment d'Infanterie Coloniale, w skrócie 6er R.I.C.)

- 5. Pułk Artylerii (fr. 5me Regiment d'Artilerie, w skrócie 5me R.A.)

- 23. Pułk Artylerii (fr. 23me Regiment d'Artilerie, w skrócie 23me R.A.)

- 42. Pułk Artylerii (fr. 42me Regiment d'Artilerie, w skrócie 42me R.A.)

- 48. Pułk Artylerii (fr. 48me Regiment d'Artilerie, w skrócie 48me R.A.)

- 57. Pułk Artylerii (fr. 57me Regiment d'Artilerie, w skrócie 57me R.A.)

- 121. Pułk Artylerii (fr. 121me Regiment d'Artilerie, w skrócie 121me R.A.)

- 217. Pułk Artylerii (fr. 217me Regiment d'Artilerie, w skrócie 217me R.A.)

- 320. Pułk Artylerii (fr. 320me Regiment d'Artilerie, w skrócie 320me R.A.)

- 348. Pułk Artylerii (fr. 348me Regiment d'Artilerie, w skrócie 348me R.A.)

- 104. Pułk Artylerii Ciężkiej (fr. 104ème Regiment d'Artilerie Lourde, w skrócie 104ème R.A.L.)

- 113. Pułk Artylerii Ciężkiej (fr. 113ème Regiment d'Artilerie Lourde, w skrócie 113ème R.A.L.)

- 117. Pułk Artylerii Ciężkiej (fr. 117ème Regiment d'Artilerie Lourde, w skrócie 117ème R.A.L.)

- 1. Pułk Inżynieryjny (fr. 1me Regiment du Genie, w skrócie 1me R.G.)

- 6. Pułk Inżynieryjny (fr. 6me Regiment du Genie, w skrócie 6me R.G.)

- 12. Pułk Kirasjerów (fr. 12e Regiment de Cuirassieurs, w skrócie 12e R.C.)

- 18. Batalion Zwiadu Piechoty (fr. 18ème Bataillon d'Chasseurs a pied, w skrócie 18ème B.C.P.)

- 25. Batalion Zwiadu Piechoty (fr. 25ème Bataillon d'Chasseurs a pied, w skrócie 25ème B.C.P.)

- 2. Pułk Dragonów (fr. 2e Regiment de Dragons, w skrócie 2e R.D.)

- 27. Senegalska Brygada Tyralierów (fr. 27e Sénégalais Brigade Tirailleurs, w skrócie 27e B.T.S.)

- 78. Senegalska Brygada Tyralierów (fr. 78e Sénégalais Brigade Tirailleurs, w skrócie 78e B.T.S.)

- 8. Brygada Sztabowa (fr. 8éme Brigade d'Etat-Major, w skrócie 8éme B.E.T.)

38 nagrobków usytuowanych po lewej stronie wejścia na cmentarz komunalny.

Wszystkie zdjęcia pochodzą ze zbiorów autora, wspólczesne wykonano w maju 2022 roku. 

 

Bibliografia:

Hart, Peter, I Wojna Światowa 1914-1918. Historia militarna, tłum. Jan Szkudliński, Poznań 2014

Neiberg, S. Michael, Historia I Wojny Światowej. Front zachodni 1914-1916, tłum. Norbert Radomski, Poznań 2010

Wiest, Andrew, Historia I Wojny Światowej. Front zachodni 1917-1918, tłum. Bogusław Solecki, Poznań 2010

 

Mapa dojazdu: