Dawniej i dziś - jedno z wejść w niemieckim obozie koncentracyjnym Neuengamme (Hamburg, Niemcy) 1941-2019

   Kiedy Adolf Hitler był już przekonany, że - jako Führer wielkiej Rzeszy Niemieckiej - ma już tak wielką władzę, że nikt nie może jemu zagrozić, zdecydował się na realizację jednego ze swoich marzeń - rozbudowę 1000-letniej Rzeszy. Plany - które snuł od około 1936 roku - zaczęto realizować z wielkim rozmachem na początku 1938 roku, dzięki wielu wpływowym ludziom z jego kręgu i nowo założonym przez nich firmom. Jedną z takich firm - 29 kwietnia 1938 roku - założył Heinrich Himmler, który miał odpowiadać za dostarczanie materiałów budowlanych, m. innymi: kamienia, cegieł, drewna itp. Jego firma podlegająca SS - Deutsche Erd- und Steinwerke GmbH (DEST) - zamierzała wykorzystywać do tego celu więźniów obozów koncentracyjnych.

   Monumentalne i reprezentacyjne budowle miały powstać nie tylko w Berlinie, ale także w wielu innych niemieckich miastach. Na przykład w Hamburgu zaplanowano budowę dużego mostu, budowę - wysokiego na 250 metrów - Gauhausu (siedziby dla Gauleitera danego okręgu) oraz hotelu dla członków narodowosocjalistycznej organizacji Kraft durch Freude, KdF (Siła poprzez radość). Nadzór nad tymi projektami powierzono Albertowi Speerowi, a materiał budowlany mieli zapewnić więźniowie pobliskich obozów koncentracyjnych. Tych - przystosowanych do produkcji materiałów budowlanych - wówczas praktycznie nie było. Tak rozpoczął się proces przekształcania istniejących i tworzenia nowych wielkich "zakładów pracy" w wielu częściach Niemiec....

   Führerbauten oznaczał dla Himmlera niczym nieograniczoną władzę, która pozwalała jemu decydować, jakie tereny mają zostać kupione lub wydzierżawione na potrzeby DEST, którym zarządzał Oswald Pohl. Zostały do tego przeznaczone istniejące już obozy, m. innymi: KL Buchenwald (cegły), KL Sachsenhausen (cegły) i KL Neuengamme (cegły). Niedługo powstały kolejne: Mauthausen (granit), Gusen (granit), Netzweiler (kamień) i Groß-Rosen (kamień).

   Jesienią 1938 roku Deutsche Erd- und Steinwerke GmbH kupuje nieużywaną cegielnię i grunt na obrzeżach miasteczka Neuengamme. Już 12 grudnia, do opuszczonej fabryki przybywa pierwszych stu więźniów z obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, których pilnowali strażnicy z Buchenwaldu. Cegielnia bardzo szybko zaczyna funkcjonować, jednak jej wydajność jest niewystarczająca. W kwietniu 1940 roku burmistrz Hamburga i DEST podpisują nowy kontrakt. Miasto udzieli wielomilionowej pożyczki na budowę wielkiej cegielni klinkierowej, a firma podlegająca SS zapewni odpowiednią ilość "pracowników", którzy za "odpowiednie wynagrodzenie" wybudują nową cegielnię i - po jej uruchomieniu - podołają nowym zamówieniom. Pół roku później przy budowie nowego zakładu i kopalni gliny w KL Neuengamme pracowało już około 2900 więźniów....

 

   W niemieckim obozie Neuengamme były przynajmniej trzy wejścia - jedno główne i dwa boczne. Wejście ze zdjęcia, przeznaczone było m. innymi właśnie do transportu wyprodukowanych cegieł. Tym samym nie mogła to być zwykła brama wjazdowa, strzeżona przez strażników.

   Brama wjazdowa znajdowała się pomiędzy dwoma budynkami w których mieściły się pomieszczenia biurowe. Swoje biuro miał tutaj m. innymi kierownik obozu zajmujący się ochroną obozu i bezpieczeństwem na jego terenie, kierownik służby pracy (po lewej stronie) oraz kierownicy meldunku i tzw. "blokowy" (po prawej stronie), który odpowiadał za porządek (z punktu widzenia SS). Blokowy (Schutzhaftlagerführer) odpowiadał także za esesmanów, komanda pracy codziennej i za przychodzące i wychodzące z obozu transporty. W budynkach swoje miejsca pracy mieli również dowódcy bloków (Blockführer), którzy przyjmowali także "petentów" i cenzurowali pocztę obozową.

   Na zdjęciu archiwalnym widzimy opisane przeze mnie budynki wraz z bramą boczną obozu i prowadzącą do niej drogą brukowaną. Po prawej stronie widzimy część placu apelowego, obok którego znajdowały się baraki dla więźniów. Po lewej stronie, widać miejsce, gdzie także stało kilka baraków dla więźniów. Zdjęcie zostało wykonane w 1941 roku przez jednego z członków załogi SS.

Fotografia archiwalna pochodzi ze zbiorów www.kz-gedenkstaette-neuengamme.de.
Fotografia współczesna pochodzi ze zbiorów autora, wrzesień 2019 r.

Chcesz poznać więcej ciekawych informacji związanych z KZ Neuengamme? Zapraszam tutaj.