Dzisiaj ciąg dalszy losów Cyrku Juliusza Verne'a, której początki opisałem w części pierwszej.
Po tym, jak 3 sierpnia 1914 roku, Niemcy wypowiedziały wojnę Francji, wydawałoby się, że cyrki w tym okresie zostaną zapomniane, bo powodów do radości przecież nie było..... Nic bardziej mylnego. Już kilka miesięcy później - gdy było wiadomo, że wojna nie zakończy się zbyt szybko - wiele cyrków w kraju, ponownie zostało otwartych. Wszystko po to, aby podbudować morale żołnierzy, którzy na pierwszej linii frontu widzieli koszmarne sceny, a którzy przebywali na przepustkach lub urlopach. Poczynając od grudnia 1914 roku, cyrkowcy ponownie wychodzą na arenę, aby dać pokaz zmęczonym widzom. Wielu artystów cyrkowych, ze względu na swoje umiejętności zostało jednak wcielonych do poszczególnych jednostek, które zostały wysłane na front. Ci, co pozostali, mają jednak duży problem, ponieważ dla potrzeb wojska zarekwirowano im także wszystkie zwierzęta i ogromne ilości sprzętu. Powstaje zatem program cyrkowy, oparty w dużej mierze na pokazach akrobatycznych i komediowych. Budynek od tego czasu funkcjonował przez cały okres, przetrwał zawieruchę wojenną w latach 1914-1918, choć został uszkodzony przez artylerie niemiecką.
Jak doszło do tego, że na gmach cyrku spadły bomby? Są trzy wersje, jednak trudno jest jednoznacznie rozstrzygnąć, która jest najbardziej prawdopodobna. Według niektórych źródeł (i tablicy informacyjnej przed cyrkiem), na budynek spadły dwie bomby podczas pierwszej bitwy nad Sommą, trwającej od 1 lipca-18 listopada 1916 roku. Odległość linii frontu od miasta Amiens, wynosiła wtedy zaledwie 40 km, więc jest bardzo prawdopodobne, że niemieckie pociski artyleryjskie mogły wtedy spaść na miasto i budynek cyrku.
Według wspomnień naocznego świadka, polskiego ziemianina przebywającego wtedy w Paryżu - Hipolita Korwina-Milewskiego (1848-1932) - mogło to nastąpić podczas ostrzału francuskich miast od końca marca do sierpnia 1918 roku, z odległości 100 km. Wtedy to Niemcy użyli ciężkiego działa kolejowego Lange 21 cm Kanone in Schiessgerüst, zwanego także Działem paryskim kalibru 210 mm. Według jego relacji, Niemcy z tego działa - ustawionego w Coucy niedaleko Saint-Gobain - ostrzeliwali Paryż, ale też kilka innych miast francuskich. Jest to jednak mało prawdopodobny scenariusz, zważywszy, że te ogromne działo, umieszczone było na kolejowej platformie i wycelowane właśnie w stolicę Francji. Zmiana położenia działa, wystrzelenie pocisków na inne miasto i ponowne ustawienie działa w kierunku Paryża, nie miałoby żadnego sensu. Chyba, ze po kilkudniowym ostrzale jednego miasta, zmieniono pozycję, aby przez kolejnych kilka dni ostrzeliwać inne miasto. Przecież było ono wykorzystywane przez aż pięć miesięcy i prowadzono z niego ostrzał z trzech rożnych stanowisk.
Jest jeszcze trzecia wersja i często w różnych źródłach podawana data - sierpień 1918 r. A więc równie dobrze do uszkodzenia dachu i lewej cześć zewnętrznej cyrku, gdzie znajdowały się restauracje, mogło dojść wskutek prowadzonego ostrzału artyleryjskiego na nacierające jednostki Ententy. Wtedy to, połączone siły francuskie, brytyjskie, kanadyjskie, australijskie i amerykańskie - w dniu 8 sierpnia 1918 roku - zapoczątkowały wielką ofensywę przeciw wojskom Cesarstwa Niemieckiego, właśnie spod Amiens. Bitwa ta zadecydowała o przełamaniu frontu, co w konsekwencji doprowadziło do ostatecznej klęski Niemiec.
Cyrk po wojnie został wyremontowany. Nie ucierpiał na szczęście podczas II Wojny Światowej - choć samo miasto znacznie wtedy zniszczono - i do dnia dzisiejszego służy cyrkowcom za miejsce ich pracy. W 1958 roku, 35-metrowy komin - ze względów bezpieczeństwa - został skrócony o 10 metrów, jednak prócz tego "zabiegu kosmetycznego" nie zmieniono nic w konstrukcji samego budynku. Okazały gmach przez te wszystkie lata gościł wielu znanych cyrkowców z całego świata. Odbywały się tutaj także różnego rodzaju spotkania elit, pokazy filmowe, ale także np. walki bokserskie. Nazwę Cyrku z Amiens na Cyrk Juliusza Verne'a zmieniono dopiero w 2003 roku.
Ponieważ tablica informacyjna przed budynkiem wskazuje 1916 rok - jako datę uszkodzenia - dlatego też pomimo moich wątpliwości i ja użyłem tej daty w tytule.
Fotografia archiwalna: www.amiens.fr
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz