Wkrótce po zakończeniu działań wojennych w Europie, Komisja Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów (Commonwealth War Graves Commission - CWGC), zdecydowała o położeniu nekropolii właśnie w tym miejscu. W skład komisji wchodziła delegacja oficerów armii brytyjskiej i królewskich sił powietrznych, oraz oficerów amerykańskich sił okupacyjnych w tym rejonie. Architektem tego cmentarza był brytyjczyk Philip Dalton Hepworth (1890-1963), który współpracował z CWGC aż do swojej śmierci w 1963 roku, projektując kilkadziesiąt nekropolii w całej Europie.
Wygląd tablic jest taki sam, jak na innych cmentarzach podlegających Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów. Zawierają godło jednostki, imię i nazwisko, rangę, datę śmierci, wiek poległego żołnierza, przynależność religijną i czasami werset biblijny (tylko w przypadku, gdy życzyła sobie tego rodzina).
Większość zmarłych żołnierzy pochowanych na tym cmentarzu, przeniesiono z Bawarii, Wirtembergii, Hesji, Turyngii i Austrii. Część żołnierzy brytyjskich sił królewskich, zginęła w znajdujących się na tych terenach niemieckich obozach jenieckich lub podczas próby ucieczki z nich. Bliżej nieokreślona część pochowanych, zmarła podczas tzw. "marszów śmierci", przemieszczając się do obozów znajdujących się w innej części kraju.
W portalu wejściowym znajduję się księga gości i szczegółowa lista pochowanych wraz z podanym rzędem i numerem grobu. W centralnym punkcie stoi pomnik - Krzyż Poświęcenia (Cross of Sacrifice). Przed nim znajduje się prostokątny pomnik - Kamień Pamięci (Stone of Remembrance) - projektu Sir Edwina Landseera Lutyena (1869-1944), z fragmentem wersetu (drugą częścią wersetu) z Księgi Mądrości Syracha (Syr. 44:14): "Their name liveth for evermore", co znaczy: "Imię ich żyje w pokoleniach". Na cmentarzu, oprócz zwykłych tablic nagrobkowych, które są zgodne ze schematem oznaczającym wszystkie alianckie nekropolie, znajdują się także mogiły zbiorowe, m.in. zbiorowa mogiła nieznanej liczby ofiar z obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu. Oprócz tego jest tutaj pomnik poświęcony pięciu brytyjskim i jednemu południowoafrykańskiemu żołnierzowi, którzy zostali pochowani w innym miejscu, jednak nie jest ono dzisiaj znane. W wyodrębnionym miejscu, znajdują się groby żołnierzy pochodzących z Indii, przy których stoi Dürnbach Cremation Memorial, informujący, że żołnierzy tych poddano kremacji i pochowano zgodnie z tradycjami religijnymi. Kilku z nich służyło w pułku brytyjskim armii indyjskiej - 10th Baluch Regiment. Przy końcowej ścianie cmentarza, znajduje się niewielka pergola z dwoma wieżami w stylu mauretańskim, z ławkami i tablicą, na której widnieje napis: "Ziemia, na której znajduje się ten cmentarz, jest darem niemieckiej ludności na miejsce wiecznego spoczynku marynarzy, żołnierzy i lotników, którzy są tu uhonorowani".
Łącznie na cmentarzu znajduje się 2960 grobów: 2934 (w tym 93 niezidentyfikowane) to mogiły z okresu II Wojny Światowej, natomiast 26 - to groby z okresu I Wojny Światowej.
Poniżej przedstawiam wykaz narodowości w kolejności poniesionych strat:
- Wielka Brytania: 2020
- Kanada: 484
- Australia: 281
- Nowa Zelandia: 70
- Indie: 41
- Afryka Południowa: 30
- Polska: 21 (w tym jeden niezidentyfikowany)
- Stany Zjednoczone: 4
- Afryka Wschodnia: 3
- Francja: 1
- Norwegia: 1
- Związek Radziecki: 1
- niezidentyfikowani: 3
Na cmentarzu możemy znaleźć 21 grobów polskich żołnierzy (w kolejności alfabetycznej):
- podporucznik (nawigator) Józef Barcikowski, (nr. ewid. P-2626), (06.04.1914-23.02.1945).
- podporucznik (bombardier) Jan Brandszted, (nr. ewid. P-2721), (19.02.1915-3.02.1945).
- kapral (strzelec) Kazimierz Cymbała, (nr. ewid. 706584), (16.09.1919 lub 1920-28.01.1945).
- podporucznik (pilot) Adam Filipek, (nr. ewid. P-2648), (08.12.1918-23.02.1945).
- sierżant (mechanik pokładowy) Władysław Jagiełło, (nr. ewid. 780009), (02.06.1916-26.08.1944).
- kapral (radiooperator) Feliks Jurewicz, (nr. ewid. 705695), (27.01.1911-3.02.1945).
- podporucznik (pilot) Zdzisław Kapciuk, (nr. ewid. P-2575), (25.01.1921-.02.1945).
- plutonowy (strzelec) Bronisław Karbowski, (nr. ewid. 793737), (31.07.1920-21.04.1942).
- kapral (radiooperator) Rudolf Lisak, (nr. ewid. 705022), (19.12.1920-23.02.1945).
- sierżant (mechanik pokładowy) Czesław Mądracki, (nr. ewid. 780118), (20.07.1908-21.04.1942).
- porucznik (strzelec-obserwator) Zygmunt Modro, (nr. ewid. P-2150), (03.12.1915-3.02.1945).
- plutonowy (mechanik pokładowy) Józef Mrożek, (nr. ewid. 782865), (19.08.1921-23.02.1945).
- porucznik (nawigator) Romuald Andrzej Paszkowski, (nr. ewid. P-2377), (10.11.1914-28.01.1945).
- kapral (strzelec) Jerzy Stokarski, (nr. ewid. 706549), (02.11.1919-23.02.1945).
- kapitan (nawigator-obserwator) Antoni Henryk Voellnagel, (nr. ewid. 76802), (16.12.1911 lub 1912-21.04.1942).
- sierżant (mechanik pokładowy) Bronisław Wilk, (nr. ewid. 780026), (06.07.1916-3.02.1945).
- podporucznik (radiooperator) Leon Wilmański, (nr. ewid. 781191), (14.04.1914-21.04.1942).
- sierżant (strzelec-radiooperator) Mieczysław Wojciechowski, (nr. ewid. 780095), (15.12.1916-21.04.1942).
- kapitan (pilot) Ryszard Zygmuntowicz, (nr. ewid. P-0291), (02.01.1916-21.04.1942).
- porucznik (pilot) Zbigniew Edward Zarębski, (nr. ewid. P-0845), (02.05.1914-28.01.1945).
- w grobie NN może znajdować się ciało jednego z członków załogi Lancastera I BH-L (NG266): podporucznika (nawigatora) Ferdynanda Magierowskiego, (nr.ewid. P-2792), (1915-23.02.1945), podporucznika (bombardiera) Mieczysława Ludwig Ziegenhirtea, (nr. ewid. P-2830), (1913-23.02.1945), kaprala (radiooperatora) Czesława Kowalskiego, (nr. ewid. 7055573), (1919-23.02.1945), kaprala (strzelca) Władysława Sadowińskiego, (nr. ewid. 706687), (1915-23.02.1945), lub kaprala (strzelca) Sabina Trzepiota, (nr. ewid. 706704), (1913-23.02.1945).
Kpt. Zygmuntowicz, kpt. Voellnagel, plut. Karbowski, sierż. Wilmański, sierż. Mądracki i sierż Wojciechowski należeli do załogi Handley Page Halifaksa II (nr. V9976), przydzielonego do 138. Dywizjonu do Zadań Specjalnych RAFu (138 Squadron). Pozostali członkowie załogi to Brytyjczycy - W/Cdr. (drugi pilot) Walter R. Farley (dowódca 138 Dywizjonu), (nr. ewid. 29089), (24.06.1909-21.04.1942), oraz F/O (strzelec) James Answord Pulton (nr. ewid. 78688), (?-21.04.1942). Wykonywali oni nocą z 20 na 21 kwietnia 1942 roku misje specjalną, mającą na celu zrzucenie skoczków na teren Austrii. Na pokładzie znajdowało się dwóch wyszkolonych przez NKWD dywersantów, którzy również zginęli w katastrofie i są pochowani na cmentarzu w Dürnbach. Ich prawdziwe nazwiska nie są znane, ponieważ posługiwali się pseudonimami. Zostali pochowani pod nazwiskami Lorens Mraz i Franz Löschel. Katastrofa samolotu miała miejsce niedaleko bawarskiej wioski Bad Kreuth u podnóża góry Blauberg na granicy niemiecko-austriackiej, a powodem były najprawdopodobniej bardzo trudne warunki pogodowe.
Pozostałych dwudziestu pięciu polskich lotników należało do sformowanego 1 lipca 1940 roku 300. Dywizjonu Bombowego "Ziemi Mazowieckiej". Pierwszym poległym z nich, był sierż. Jagiełło, który należał do załogi Avro Lancastera III BH-B (nr. JB561). Samolot został zestrzelony nocą z 25 na 26 sierpnia 1944 roku podczas nalotu na Rüsselsheim nad Menem, przez pilota niemieckiego nocnego myśliwca. Pozostali członkowie załogi to Brytyjczycy: P/O (pilot) Gordon Gambley Whyte (nr. ewid. 175620), (?-26.08.1944), Sgt. (nawigator) Albert Clayworth (nr. ewid. 1621688), (?-26.08.1944) Sgt. (bombardier) Maurice Robertson (nr. ewid. 1397798), (1924-26.08.1944), Sgt. (strzelec-radiooperator) Billie Sellars, (nr. ewid. 2206501), (?-26.08.1944), Sgt. (strzelec przedni) John Herbert Moule (nr. ewid. 1853428), (1924-26.08.1944), oraz Sgt. (strzelec tylny) Charles William Taylor (nr. ewid. 1880883), (1913-26.08.1944).
Kolejnymi ofiarami nocnego myśliwca, byli por. Zarębski, por. Paszkowski i kprl. Cymbała, którzy zginęli w nocy z 28 na 29 stycznia 1945 roku podczas nalotu na Stuttgart. Katastrofę samolotu Avro Lancaster I BH-K (nr. PB846), którym lecieli przeżyli: plutonowy (strzelec-bombardier) Zygmunt Wesołowski (nr. ewid. P-1779), kapitan (radiooperator) Piotr Barzdo (nr. ewid. 705689), chorąży (mechanik pokładowy) Jan Gerwatowski (nr. ewid. 782414), oraz kapral (strzelec) Ryszard Mańkowski (nr. ewid. 706090). Wszyscy oni trafili do niewoli niemieckiej.
Ppor. Kapciuk, plut. (nawigator) Reder (nr. ewid. 704322), (01.01.1922-03.02.1945), ppor. Branszted, kprl. Jurewicz, sierż. Wilk i por. Modro zginęli w nocy z 2 na 3 lutego 1945 roku w okolicach Wiesbaden. Avro Lancaster I BH-B (nr. ME744), został zestrzelony przez obronę przeciwlotniczą wroga. Jedynym, który ocalał był plut. (strzelec pokładowy) Tadeusz Mąsiorski (nr. ewid. 706100), (12.10.1917-12.01.2007), który trafił do obozu jenieckiego. Ciała plut. Romana Redera nigdy nie odnaleziono (niektóre źródła błędnie podają iż plut. Reder również jest pochowany w Dürnbach).
Kolejnymi ofiarami byli lotnicy biorący - nocą z 23 na 24 lutego 1945 roku - udział w bombardowaniu zakładów Daimler-Benz położonych na obrzeżach Pforzheim, pomiędzy Karlsruhe a Stuttgartem. Startujący do tej misji z lotniska RAFu w Faldingworth niedaleko miasta Lincoln, ppor. Filipek, ppor. Magierowski, ppor. Ziegenhirte, kprl. Kowalski, plut. Mrożek, kprl. Sadowiński i kprl. Trzepiota, zginęli. Lecieli oni samolotem typu Avro Lancaster I BH-L (nr. NG266), który został zaatakowany i zestrzelony przez nocnego myśliwca. Miejscem upadku samolotu była południowo-wschodnia część Pforzheim. Drugim samolotem w tej misji, w którym zginęli polscy lotnicy był Avro Lancaster I BH-X (nr. PA161), on także został zestrzelony przez niemieckiego lotnika pilotującego nocny myśliwiec. Dramat w którym zginęli ppor. Barcikowski, kprl. Lisak, oraz kprl. Stokarski miał miejsce po południowo-zachodniej stronie Stuttgartu w okolicach miasta Sindelfingen już po wykonaniu zadania. Ratujący się skokiem na spadochronach, starszy sierż. (pilot) Henryk Jachacz (nr. ewid. 703493), (20 wrzesień 1913-28.06.1995), ppor. (bombardier) Robert Zygmunt Peisker (nr. ewid. P-2795), kprl. (mechanik pokładowy) Stanisław Leja (nr. ewid. 782973) i kprl. (strzelec) Zygmunt Minkler (nr. ewid. 705349), trafili do niewoli niemieckiej*.
Dojazd do cmentarza nie jest skomplikowany. Jadąc drogą krajową nr. B472 z Miesbach do Bad Tölz, nekropolie będziemy mijać po prawej stronie, po przejechaniu około 5 km. Jadąc z Bad Tölz, po przejechaniu około 9 km będzie on po lewej stronie. Jadąc od strony Monachium w kierunku Gmund am Tegernsee, jedziemy autostradą nr. 8, po około 30 km zjeżdżamy na drogę krajową nr. B318 kierując się w kierunku Gmund am Tegernsee, po czym po kolejnych 15 km na głównym skrzyżowaniu skręcamy w lewo. Po przejechaniu 1 kilometra, miejsce to będzie po lewej stronie.
Źródła:
*informacje zaczerpnięte ze strony www.polishairforce.pl
Kraj: Niemcy
Miejscowość: około 2 km od miasta Dürnbach
Strona internetowa: brak
Współrzędne GPS: N 47°46'42.2", E 11°44'3.1"
Godziny otwarcia: nekropolia otwarta całą dobę
Wstęp: bezpłatny
Fotografia archiwalna nr. 1i 3: www.lancastered627.shaunmcguire.co.uk
Fotografia archiwalna nr. 2: www.aircrewremembered.com
Pozostałe fotografie pochodzą z archiwum autora, 2017 r.
 |
| Fot. 1. Na tablicy nazwiska angielskich lotników z 12 Dywizjonu RAF, którzy zginęli 28.08.1943. Fot. z 1948 roku. |
 |
| Fot. 2. Na tablicy nazwiska angielskich lotników z 625 Dywizjonu RAF, którzy zginęli 15.03.1944. Fot. z 1948 roku. |
 |
| Fot. 3. Na tablicy nazwiska angielskich lotników z 207 Dywizjonu RAF, którzy zginęli 28.08.1943. Fot. z 1948 roku. |
 |
| W portalu wejściowym znajduje się księga gości i szczegółowa lista pochowanych. |
 |
| Kamień Pamięci (Stone of Remembrance) - projektu Sir Edwina Landseera Lutyena. |
 |
| Załoga Halifaksa II (nr. V9976), przydzielonego do 138. Dywizjonu do Zadań Specjalnych RAFu (138 Squadron). |
 |
| Członkowie załogi Lancastera I BH-L (NG266), w środku grób z niezidentyfikowanym polskim lotnikiem. |
 |
| Groby trójki poległych lotników polskich, którzy lecieli samolotem Avro Lancaster I BH-X (nr. PA161). |
 |
| Groby żołnierzy pochodzących z Indii. |
 |
| W tle widoczna pergola z dwoma wieżami w stylu mauretańskim. |
Mapa dojazdu:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz