.jpeg)
.jpeg)
We wrześniu 1939 roku Niemcy praktycznie w ogóle nie byli przygotowani na przyjęcie tak licznej grupy polskich jeńców wojennych, w tym również polskich oficerów i podoficerów, dla których na szybko szukano odpowiedniego miejsca. Jenieckie obozy specjalne dla pojmanych generałów, pułkowników, majorów i kapitanów utworzono w saksońskich twierdzach Königstein, Hohnstein i Colditz. Warunki nie były najlepsze ani dla przyszłych osadzonych, ani dla niemieckich żołnierzy, którzy zostali skierowani do ich pilnowania. Niestety, na nic innego nie było w tym momencie czasu, ponieważ - po krótkich pobytach w szpitalach i obozach przejściowych - do obozów zaczęli przybywać pierwsi polscy oficerowie....
Jeniecki obóz specjalny Oflag IV C ostał oficjalnie otwarty 30 października 1939 roku. Stało się to w dniu, w którym na zamek przybyła pierwsza grupa polskich oficerów, pojmanych przez Niemców podczas wrześniowych walk na terenie Polski. Początkowo do Colditz trafiło kilkudziesięciu polskich oficerów, ale niespełna miesiąc później, ich liczba znacznie przekroczyła stu osadzonych (na jednym ze zdjęć grupowych widać 143 polskich oficerów). Do Oflagu IV C trafili wówczas m. innymi (kolejność alfabetyczna, lista niepełna):
- Franciszek Ksawery Alter (ur. 22.11.1889 we Lwowie - zm. 23.01.1945 w Garmisch-Partenkirchen). We wrześniu 1939 roku dowodził 25. Dywizją Piechoty wchodzącą w skład Armii "Poznań". Do niewoli niemieckiej trafił w randze generała brygady. Zmarł z ogólnego wycieńczenia - wynikającego z pobytu w obozie jenieckim - w szpitalu w Garmisch-Partenkirchen.
- Wiktor Feliks Arnoldt-Rusocki (ur. 24.05.1895 w Penkinach - zm. 26.05.1956 w Londynie). We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy 17. Pułku Ułanów. Do niewoli niemieckiej dostał się po kapitulacji Warszawy w randze podpułkownika.
- Jan Balsewicz (ur. 30.04.1887 w Mussa - zm. 26.08.1970 we Wrocławiu). We wrześniu 1939 roku pełnił służbę w Komendzie Miasta Warszawa. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze podpułkownika.
- Tadeusz Lucjan Feliks Bandrowski (ur. 14.01.1895 w Krakowie - zm. po 1971 r.). We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję szefa Oddziału Operacyjnego Sztabu Grupy Operacyjnej "Koło". Do niemieckiej niewoli dostał się po kapitulacji warszawy w randze podpułkownika.
- Bronisław Alfred Batsch (ur. 24.06.1888 w Stryju - zm. ?). Do niewoli niemieckiej dostał się po kapitulacji Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie" w randze pułkownika.
- Leon Bianchi (ur. 21.05.1896 w Krakowie - zm. 06.10.1944 w Oflagu VI B w Dössel). We wrześniu 1939 roku był dowódcą saperów Armii "Poznań". Brał udział w bitwie nad Bzura. Do niewoli niemieckiej dostał się w randze podpułkownika. Zmarł 6 października 1944 roku z wyniku ran odniesionych podczas bombardowania obozu jenieckiego w Dössel.
- Zygmunt Teodor Jan Boglewski (ur. 01.04.1897 w Kielcach - zm. 15.07.1943 w Oflagu VII A w Murnau). We wrześniu 1939 roku dowodził kompanią ckm batalionu "Wilk". Do niewoli niemieckiej dostał się mając rangę majora. Zmarł 15 lipca 1943 roku w obozie jenieckim w Murnau.
- Stefan Bończa-Tomaszewski (ur. 21.05.1899 w Trembowli na Ukrainie - zm. 03.10.1977 w Londynie). We wrześniu 1939 roku był oficerem w 9. Pułku Piechoty, który bronił oblężonej warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze majora.
- Władysław Bończa-Uzdowski (ur. 23.08.1887 w Podborczu - zm. 21.03.1957 w Warszawie). Dowódca 28 Dywizji Piechoty w randze generała brygady. Został wzięty do niewoli niemieckiej 29 września 1939 roku podczas obrony Modlina.
- Jerzy Borejsza (ur. 13 lub 25.09.1889 w Petersburgu - zm. 25.02.1975). 31 sierpnia 1929 roku został przeniesiony w stan spoczynku w randze pułkownika lotnictwa. Po wybuchu wojny zmobilizowany, jednak nie brał udziału w walkach wrześniowych. Pomimo tego został przez Niemców pojmany i osadzony w obozie jenieckim.
- Władysław Bortnowski (ur. 12.11.1891 w Radomiu - zm. 21.11.1966 w Glen Cove w USA). Jako dowódca Armii "Pomorze" w randze generała dywizji, dostał się do niewoli niemieckiej 21 września 1939 roku.
- Jan Jerzy Bracławski-Herman (ur. 24.06.1895 w Warszawie - zm. 22.04.1966 w Penley w Walii). We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję szefa Oddziału IV Sztabu Armii "Łódź" oraz szefa Oddziału IV Sztabu Armii "Warszawa". Do niemieckiej niewoli trafił po kapitulacji stolicy w randze podpułkownika.
- Kazimierz Karol Busler (ur. 24.01.1894 w Częstochowie - zm. 25.04.1945 w Oflagu VII A w Murnau). We wrześniu 1939 roku dowodził 10. Pułkiem Ułanów. Do niewoli niemieckiej dostał się pod Kockiem w randze podpułkownika. Zmarł 25 kwietnia 1945 roku w obozie jenieckim w Murnau.
- Leopold Jan Cehak (ur. 29.10.1889 w Przemyślu - zm. 08.05.1946 w Nicei we Francji). Jako dowódca 30. Dywizji Piechoty w randze generała brygady, trafił do niewoli niemieckiej 29 września 1939 roku.
- Jan Władysław Julian Chmurowicz (ur. 31.12.1887 w Przeworsku - zm. 05.11.1965 w Krakowie). We wrześniu 1939 roku - w randze generała brygady - dowodził obroną Przemyśla, gdzie dostał się do niewoli niemieckiej.
- Adam Chmiel (ur. - zm. 1971). We wrześniu 1939 roku służył w 7. Dywizjonie Artylerii Konnej, jako oficer łącznościowy. Do niemieckiej niewoli dostał się w randze porucznika.
- Antoni Czubański (ur. 12.10.1897 w Kołomyi na Ukrainie - zm. 12.01.1948 w Krakowie). We wrześniu 1939 roku piastował stanowisko szefa żandarmerii Okręgu Korpusu nr. IX i komendanta Kwatery Głównej Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Polesie". Do niemieckiej niewoli dostał się w randze majora.
- Walerian Adam Czuma (ur. 24.12.1890 w Niepołomicach - zm. 07.04.1962 w Penley w Walii). We wrześniu 1939 roku dowodził obroną Warszawy w randze generała brygady. Trafił do niewoli niemieckiej po jej kapitulacji.
- Franciszek Józef Dindorf-Ankowicz (ur. 03.12.1888 we Lwowie - zm. 29.04.1963 w Londynie). We wrześniu 1939 roku w randze generała brygady dowodził 10. Dywizją Piechoty. Trafił do niewoli niemieckiej 27 września 1939 roku.
- Ksawery Kazimierz Dokurno (ur. 19.01.1914 w Oszmianie - zm. po 1941). We wrześniu 1939 roku służył w 15. Pułku Artylerii Konnej. Do niemieckiej niewoli dostał się w randze porucznika.
- Juliusz Alfred Drapella (ur. 03.11.1886 w Wieprzu - zm. 25.10.1946 w Nicei we Francji). Jako dowódca 27. Dywizji Piechoty i Grupy Operacyjnej własnego imienia został ciężko ranny w bitwie nad Bzurą. Przedostał się do twierdzy Modlin, skąd po kapitulacji dostał się do niemieckiej niewoli.
- Antoni Durski-Trzaska (ur. 21.11.1895 we Lwowie - zm. 16.05.1982 w Lailly-en-Van we Francji). Do niewoli niemieckiej dostał się w randze pułkownika, będąc II dowódcą piechoty dywizyjnej 15. Dywizji Piechoty.
- Adam Dzianott herbu Dzianott (ur. 23.10. 1894 w Krościenku - zm. 15.11.1981 w Tarnowie). We wrześniu 1939 roku dowodził 9. Pułkiem Artylerii Ciężkiej z którym bronił oblężonej Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze podpułkownika.
- Ludomir Frezer (ur. 31.03.1893 w Brzyskorzystewku - zm. 06.05.1959 w Iwnie). We wrześniu 1939 roku - jako porucznik kawalerii rezerwy - brał udział w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli.
- Janusz Tadeusz Gąsiorowski (ur. 17.06.1889 we Lwowie - zm. 19.10.1949 w Paryżu). We wrześniu 1939 roku dowodził 7. Dywizją Piechoty. Trafił do niewoli niemieckiej w randze generała brygady 4 września 1939 roku pod Częstochową, stając się tym samym pierwszym generałem, który trafił do niewoli niemieckiej podczas II wojny światowej.
- Henryk Kazimierz Gorgoń (ur. 14.07.1894 w Kołomyi na Ukrainie - zm. 17.01.1974 w Ingolstadt w RFN). We wrześniu 1939 roku był dowódcą zgrupowania północnego Grupy Operacyjnej "Śląsk". Do niewoli niemieckiej trafił w randze pułkownika.
- Florian Grabczyński (ur. 23.02.1892 w Szakaliszkach - zm. 04.04.1963 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził 61. Pułkiem Artylerii Lekkiej. Do niemieckiej niewoli trafił w randze generała brygady.
- Leon Grot vel Leon Machonbaum (ur. 06.06.1890 w Warszawie - zm. 28.03.1974 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził piechota dywizyjną 22. Dywizji Piechoty Górskiej. Do niemieckiej niewoli trafił w stopniu pułkownika.
- Wacław Gwidon Grudniewicz (ur. 12.09.1898 w Kutnie - zm. 10.12.1978 w Londynie). We wrześniu 1939 roku pełnił funkcje oficera do zleceń naczelnego kwatermistrza - III zastępcy szefa Sztabu Naczelnego Wodza z siedzibą w Warszawie. Do niewoli niemieckiej trafił po kapitulacji stolicy w randze podpułkownika.
- Stanisław Antoni Habowski (ur. 28.03.1895 w Nowym Sączu - zm. 16.11.1966 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził 75. Pułkiem Piechoty w randze pułkownika. Trafił do niewoli niemieckiej po przegranej bitwie pod Tomaszowem Lubelskim 20 września 1939 roku.
- Edmund Harwas (ur. 23.12.1912 w Hagen w Rzeszy Niemieckiej - zm. 27.04.1996 w Poznaniu). Do niewoli niemieckiej dostał się podczas wrześniowych walk w randze podporucznika rezerwy.
- Jan Hyc (ur. 30.03.1895 w Zakopanem - zm. 12.05.1976 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził m. innymi warszawską Cytadelą. Do niewoli niemieckiej dostał się po kapitulacji Warszawy w stopniu pułkownika.
- Jan Andrzej Jagmin-Sadowski (ur. 24.04.1895 w Grójcu - zm. 05.10.1977 w Warszawie). Jako generał brygady dowodził Grupą Operacyjną "Jagmin" podlegającej Armii "Kraków". Trafił do niewoli niemieckiej pod Tomaszowem Lubelskim 17 lub 20 września 1939 roku.
- Julian Janowski (ur. 16.02.1866 w Łomży - zm. 31.08.1970 w Ostródzie). Od 14 września 1939 roku w oblężonej Warszawie był zastępcą dowódcy Odcinka "Warszawa-Wschód". Po kapitulacji stolicy, trafił do niemieckiej niewoli w randze pułkownika.
- Władysław Kaliński (ur. 22.03.1891 w Rohatynie na Ukrainie - zm. 13.08.1952 w Londynie). We wrześniu 1939 roku dowodził 13. Kresową Dywizją Piechoty z którą przebił się do Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze pułkownika.
- Bolesław Kazimierz Jus (ur. 27.08.1900 w Końskiem - zm. 19.03.1944 w Oflagu VII A w Murnau). We wrześniu 1939 roku służył w 2. Pułku Strzelców Podhalańskich, pełniąc funkcję dowódcy kompanii gospodarczej. Do niemieckiej niewoli trafił mając rangę kapitana. Zmarł 19 marca 1944 roku w obozie jenieckim w Murnau.
- Józef Just (ur. ? - zm. ?). We wrześniu 1939 roku służył w 18. Pułku Ułanów Pomorskich na stanowisku dowódcy plutonu łączności. Do niewoli niemieckiej trafił w randze porucznika.
- Edmund Stanisław Knoll (ur. 24.07.1891 w Pomiechówku - zm. 02.09.1953). We wrześniu 1939 roku dowodził Grupą Operacyjną "Koło" wchodzącą w skład Armii "Poznań". Po bitwie nad Bzurą przedarł się do Warszawy. Po kapitulacji trafił do niewoli niemieckiej w randze generała brygady.
- Józef Korycki (ur. 06.01.1885 w Studziance - zm. 26.05.1954). We wrześniu 1939 roku dowodził artylerią Armii "Pomorze". Do niewoli niemieckiej trafił po bitwie nad Bzurą 21 września 1939 roku w randze pułkownika.
- Wincenty Kowalski (ur. 11.09.1892 w Warszawie - zm. 29.11.1984 w River Forest w USA). We wrześniu 1939 roku dowodził 1. Dywizją Piechoty Legionów. Został ranny i pojmany przez Niemców 24 września 1939 roku pod Tarnawatką koło Tomaszowa Lubelskiego w randze generała brygady.
- Józef Koziński (ur. 12.02.1902 w Sieradzu - zm. 26.06.1979 we Włocławku). We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję I adiutanta w 14. Pułku Piechoty. Do niewoli niemieckiej trafił w okolicach Puszczy Kampinowskiej 19 września 1939 roku. Był wówczas w randze kapitana.
- Jan Kazimierz Kruszewski (ur. 18.06.1888 w Aleksandrowie - zm. 28.03.1977 w Lailly-en-Val we Francji). Podczas wojny obronnej w 1939 roku dowodził Grupą Operacyjną własnego imienia, wchodzącej w skład armii obwodowej "Prusy". Do niewoli trafił 27 września 1939 roku w randze generała brygady.
- Franciszek Zbigniew Kubicki (ur. 05.03.1897 w Żywcu - 06.06.1967 w Krakowie). Do niewoli niemieckiej trafił jako dowódca 43. Pułku Piechoty w randze podpułkownika.
- Alfons Kubisz (ur. 27.05.1896 w Błędowicach Średnich - zm. 07.07.1966 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził batalionem karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr. 5. 27 września 1939 roku ranny trafił do niemieckiej niewoli w randze podpułkownika.
- Arnold Wilhelm Kuhlmann (ur. 1895 - zm. po 1941). We wrześniu 1939 roku trafił do niemieckiej niewoli w randze kapitana.
- Marian Kułakowski (ur. 02.12.1893 w Załoźcach - zm. 26.05.1980 w Londynie). We wrześniu 1939 roku piastował stanowisko kwatermistrza Armii "Łódź" a następnie Armii "Warszawa". Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze podpułkownika.
- Tadeusz Kutrzeba (ur. 15.04.1886 w Krakowie - zm. 08.01.1947 w Londynie). We wrześniu 1939 roku dowodził połączonymi Armiami "Poznań" i "Pomorze", a później także na krótko także Armią "Warszawa". Po podpisaniu aktu kapitulacji Warszawy, trafił do niemieckiej niewoli w randze generała dywizji.
- Józef Kwaciszewski (ur. 11.01.1890 w Białobrzegach - zm. 30.03.1958 w Krośnie). Dowódca - w randze generała brygady - 19. Dywizji Piechoty wchodzącej w skład Armii "Prusy". Do niewoli niemieckiej trafił 6 września 1939 roku w trakcie bitwy pod Piotrkowem Trybunalskim.
- Feliks Kwiatek (ur. 05.07.1886 w Płocku - zm. 14.09.1965 w Łodzi). We wrześniu 1939 roku pełnił służbę w Dowództwie Obrony Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze podpułkownika.
- Stefan Langner (ur. 30.06.1895 w Sulęcinku - zm. 21.07.1989 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku był dowódcą saperów w Armii "Warszawa". Do niewoli niemieckiej trafił po kapitulacji stolicy w randze pułkownika.
- Wilhelm Andrzej Lawicz vel Liszka (ur. 09.11.1893 w Krakowie - zm. 16.02.1968 w Londynie). We wrześniu 1939 roku dowodził 20. Dywizją Piechoty, która walczyła pod Mławą, a następnie broniła Warszawy. Do niemieckiej niewoli trafił po kapitulacji stolicy w randze pułkownika.
- Edmund Lesisz (ur. 01.04.1906 w Kozienicach - zm. 21.01.1943 w Łodzi). We wrześniu 1939 roku dowodził 2. kompanią I. batalionu 55. Pułku Piechoty. Do niemieckiej niewoli trafił w randze kapitana.
- Stefan Juliusz Marian Liszko (ur. 27.08.1892 w Szlasach - zm. 24.01.1991 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził 6. Pułkiem Ułanów w randze pułkownika kawalerii. Do niewoli niemieckiej dostał się po kapitulacji Warszawy.
- Stanisław Michał Lityński (ur. 28.09.1895 w Stanisławowie - zm. 18.04.1958 w Londynie). We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję szefa sztabu Armii "Poznań" w randze pułkownika. Do niewoli niemieckiej trafił po kapitulacji Warszawy.
- Sławomir Łempicki (ur. ? - zm. ?). We wrześniu 1939 roku trafił do niemieckiej niewoli w randze podporucznika.
- Jan Piotr Łobza (ur. 11.07.1896 w Przydziejsku na Łotwie - zm. 30.07.1975 w Łodzi). We wrześniu 1939 roku dowodził kilkoma jednostkami. Kiedy trafił do niemieckiej niewoli dowodził 14. Pułkiem Piechoty w randze majora.
- Stanisław Benedykt Machowicz (ur. 18.11.1889 w Warszawie - 03.07.1962). Trafił do niewoli niemieckiej po kapitulacji Warszawy w randze pułkownika.
- Marian Jerzy Majewski (ur. 08.09.1895 w Gostyninie - zm. 11.05.1953). Jako komandor dyplomowany Marynarki Wojennej II RP piastował stanowisko szefa sztabu Dowództwa Floty. Wzięty do niewoli 2 października 1939 roku na Helu.
- Janusz Makarczyk (ur. 25.03.1901 w Łodzi - zm. 16.05.1960 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził 22. Baterią Motorową Artylerii Przeciwlotniczej w rejonie Sandomierza i Tomaszowa Lubelskiego, gdzie został ranny i trafił do niewoli niemieckiej 25 września 1939 roku. Był w randze porucznika.
- Kazimierz Ludwik Maks (ur. 21.07.1897 w Warszawie - zm. 21.03.1945 w Oflagu VII A w Murnau). We wrześniu 1939 roku był szefem sztabu Pomorskiej Brygady Kawalerii i Grupy Operacyjnej "Czersk". Do niewoli niemieckiej trafił w randze podpułkownika. Zginął 21 marca 1945 roku podczas trwania alarmu lotniczego w obozie w Murnau. Został postrzelony przez jednego z niemieckich wartowników na korytarzu bloku obozowego "C".
- Jan Maliszewski (ur. 27.01.1895 w Nowym Dworze Mazowieckim - zm. 29.01.1986 we Wrocławiu). We wrześniu 1939 roku dowodził 35. Pułkiem Piechoty oraz Grupą Taktyczną swojego imienia. Do niemieckiej niewoli dostał się 21 września 1939 roku w randze pułkownika.
- Stanisław Oktawiusz Małachowski herbu Nałęcz (ur. 01.01.1882 w Białozórce - zm. 03.11.1971 w Santiago w Chile). Został wzięty do niewoli niemieckiej 29 września 1939 roku podczas obrony Modlina wraz ze swoim dowódcą gen. Wiktorem Thommée, którego był zastępcą.
- Jan Małysiak (ur. 17.06.1896 w Zatorze - zm. 18.06.1979 w Krakowie). We wrześniu 1939 roku dowodził 3. Pułkiem Strzelców Konnych z którym walczył pod Kockiem. Do niemieckiej niewoli trafił kapitulacji Grupy Operacyjnej "Polesie" w dniu 6 października 1939 roku w randze podpułkownika.
- Mieczysław Markiewicz (ur. ? - zm. ?). Do niewoli niemieckiej trafił w randze majora.
- Bolesław Mirgałowski (ur. 15.04.1889 na Rakowszczyźnie - zm. 20.03.1983 w Krakowie). We wrześniu 1939 roku dowodził 59. Pułkiem Piechoty. 22 września został ranny i dostał się do niemieckiej niewoli w Puszczy Kampinowskiej w randze pułkownika.
- Wiktor Stefan Marian Misky (ur. 08.09.1890 w Wadowicach - zm. 1950 r.). We wrześniu 1939 roku był szefem służby intendentury Armii "Poznań". Do niemieckiej niewoli trafił w randze podpułkownika.
- Czesław Młot-Fijałkowski (ur. 14.04.1892 w Okalewie - zm. 17.04.1944 w Oflagu VII A w Murnau). 5 października 1939 roku - po bitwie pod Kockiem - dostał się do niewoli niemieckiej w randze generała brygady. Zmarł w obozie jenieckim na zawał serca.
- Bernard Stanisław Mond (ur. 14.11.1887 w Stanisławowie - zm. 05.07.1957 w Krakowie). Jako generał brygady dowodził we wrześniu 1939 roku 6. Dywizją Piechoty. Trafił do niewoli niemieckiej 20 września 1939 roku.
- Mieczysław Stanisław Mozdyniewicz (ur. 13.03.1896 w Zbyszycach - zm. 26.10.1975 w Słupsku). We wrześniu 1939 roku dowodził 17. Wielkopolską Dywizją Piechoty w randze pułkownika. Do niewoli niemieckiej trafił 17 września 1939 roku. Przebywając w Colditz oficjalnie pełnił funkcję komendanta Tajnej Organizacji Bojowej, którą zatwierdzono w Komendzie Głównej Armii Krajowej.
- Stefan Mrozek (ur. 24.08.1892 w Kuczkowie - zm. 23.08.1944 w Oflagu VII A w Murnau). We wrześniu 1939 roku dowodził 3. Pułkiem Piechoty Grupy Grodzkiej oraz południowym odcinkiem obrony Lwowa. Do niemieckiej niewoli trafił w randze podpułkownika. Zmarł 23 sierpnia 1944 roku w obozie jenieckim w Murnau.
- Aleksander Zygmunt Myszkowski (ur. 28.02.1892 w Myszkowicach - zm. 1956 w Mato Grosso w Brazylii). We wrześniu 1939 roku pełnił funkcję zastępcy dowódcy etapów Armii "Pomorze" i "Poznań". Do niemieckiej niewoli dostał się po bitwie nad Bzura w randze pułkownika.
- Tadeusz Julian Nalepa (ur. 29.05.1894 - zm. 19.01.1985 w Manchesterze). We wrześniu 1939 roku był szefem sztabu Krakowskiej Brygady Kawalerii w Krakowie. Do niemieckiej niewoli dostał się mając rangę podpułkownika.
- Jan Tadeusz Niestrzęba (ur. 1906 - zm. 27.09.1944 w Oflagu VI B Dössel-Warburg). We wrześniu 1939 roku trafił do niemieckiej niewoli w randze podporucznika. Zginął 27 września 1944 roku w obozie jenieckim w Dössel-Warburg na skutek omyłkowego zrzucenia bomb przez załogę brytyjskiego bombowca.
- Henryk Paszkiewicz (ur. 10.03.1897 w Łodzi - zm. 08.12.1979 w Londynie). We wrześniu 1939 roku - jako oficer rezerwy - uczestniczył w obronie Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli.
- Zygmunt Piasecki (ur. 14.12.1893 w Szafarni - zm. 26.01.1954 w Nicei we Francji). Jako generał brygady dowodził we wrześniu 1939 roku Krakowską Brygadą Kawalerii. Po internowaniu, został przekazany Niemcom przez władze rumuńskie.
- Władysław Stanisław Picheta (ur. 14.02.1894 - zm. 12.04.1973 w Londynie). We wrześniu 1939 roku pełnił służbę na stanowisku szefa kolejnictwa Armii "Warszawa". Do niemieckiej niewoli trafił po kapitulacji stolicy w randze pułkownika.
- Wacław Piekarski (ur. 05.06.1893 w Pilicy - zm. 14.02.1979 w Créteil we Francji). We wrześniu 1939 roku dowodził 41. Dywizji Piechoty i improwizowaną Grupą Bojową "Wyszków" złożoną z elementów 33. i 41. Dywizji Piechoty. Do niewoli niemieckiej dostał się 26 września 1939 roku w randze generała brygady .
- Tadeusz Ludwik Piskor (ur. 01.02.1889 w Borze - zm. 22.03.1951 w Londynie). Dowódca Armii "Lublin" dostał się do niewoli 20 września 1939 roku w randze generała dywizji.
- Miecyzsław Podgórski (ur. 12.08.1890 - zm. ?).
- Zygmunt Podhorski (ur. 25.05.1891 w Popudni - zm. 12.09.1960 w Londynie). We wrześniu 1939 roku dowodził Suwalską Brygadą Kawalerii w randze generała brygady. Do niewoli niemieckiej trafił 6 października 1939 roku.
- Józef Popek (ur.16.02.1894 - zm. ?). We wrześniu 1939 roku dowodził 61. Pułkiem Piechoty i brał udział w obronie Warszawy. Do niewoli niemieckiej trafił po kapitulacji stolicy w randze podpułkownika.
- Władysław Paweł Powierza (ur. 11.08.1891 w majątku Wilkowo pod Wysokiem Mazowieckiem - zm. 17.12.1975 w Penrhos w Walii). We wrześniu 1939 roku dowodził 23. Dywizją Piechoty. Do niemieckiej niewoli trafił w randze pułkownika.
- Zdzisław Wincenty Przyjałkowski (ur. 06.10.1892 w Magnuszewie - zm. 12.04.1971 w Sztokholmie w Szwecji). We wrześniu 1939 roku dowodził 15. Dywizją Piechoty. Do niewoli niemieckiej dostał się po kapitulacji Warszawy w randze generała brygady.
- Juliusz Karol Wilhelm Józef Rómmel (ur. 03.06.1881 w Grodnie - zm. 03.09.1967 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku dowodził Armią "Łódź", a następnie Armią "Warszawa". Po kapitulacji stolicy trafił do niewoli niemieckiej w randze generała dywizji.
- Tomasz Kazimierz Rybotycki (ur. 11.07.1894 w Buczaczu - zm. 25.10.1974 w Londynie). We wrześniu 1939 roku dowodził 57. Pułkiem Piechoty, który brał udział w bitwie nad Bzurą. Trafił do niewoli niemieckiej 16 września 1939 roku w randze pułkownika.
- Stanisław Sadowski (ur. 13.11.1897 w Radomiu - zm. 10.11.1969 w Londynie). We wrześniu 1939 roku dowodził 19. Pułkiem Piechoty Odsieczy Lwowa. Do niewoli niemieckiej dostał się podczas bitwy nad Bzurą. Był wówczas w randze podpułkownika.
- Mieczysław Silkowski (ur. ? - zm. ?). We wrześniu 1939 roku trafił do niemieckiej niewoli w randze kapitana.
- Stanisław Siuda (ur. 04.04.1890 w Błotnicy - zm. 25.02.1945 w niemieckim Freising). We wrześniu 1939 roku dowodził brygadą wchodzącą w skład Armii "Poznań". Do niewoli niemieckiej trafił w randze pułkownika. Zmarł w niemieckim lazarecie na niewydolność nerek. Choroby nabawił się podczas pobytu w Oflagu VII A w Murnau.
- Bolesław Siwiec (ur. 29.03.1893 w Dolnja Tuzla w Jugosławii - zm. 1966 w Londynie). We wrześniu 1939 roku piastował stanowisko zastępcy pułkownika Stefana Lagnera w Armii "Łódź" z którą bronił oblężonej Warszawy. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze pułkownika.
- Kazimierz Sławiński (ur. 24.06. lub 07.07.1914 w Kijowie na Ukrainie - zm. 08.10.1985 w Warszawie). We wrześniu 1939 roku pełnił służbę jako podporucznik obserwator w II. plutonie 46. Eskadry Obserwacyjnej wchodzącej w skład Armii "Pomorze". Trafił do niemieckiej niewoli 19 września 1939 roku - dwa dni po awaryjnym lądowaniu swojego samolotu.
- Stanisław Franciszek Słomczyński (ur. 31.05.1897 w Krakowie - zm. 09.09.1978 we Wrocławiu). We wrześniu 1939 roku dowodził II. batalionem 2. Pułku Strzelców Podhalańskich. 8 września 1939 roku pod Tomaszowem Lubelskim został ranny i trafił do niemieckiej niewoli w randze majora.
- Władysław Smolarski (ur. 06.01.1895 w Banja Luce - zm. 27.04. 1975 w Krakowie). Pułkownik dyplomowany WP we wrześniu 1939 roku dowodził piechotą dywizyjną 17. Dywizji Piechoty, która walczyła w bitwie nad Bzurą. Trafił do niewoli niemieckiej 17 września 1939 roku. W Colditz (i kilku innych obozach) działał w obozowym ruchu oporu.
- Ludwik Michał Smolarz (ur. 21.07.1898 w Dziedzicach - zm. 04.01.1943 w Oflagu VII A w Murnau). We wrześniu 1939 roku piastował stanowisko dowódcy III batalionu 145. Pułku Piechoty. Do niemieckiej niewoli dostał się w randze podpułkownika. Zmarł 4 stycznia 1943 roku w obozie jenieckim w Murnau.
- Stefan Piotr Sołtysik (ur. 29.01.1901 - zm. ?). We wrześniu 1939 roku służył w 3. Pułku Ułanów Śląskich. Do niemieckiej niewoli trafił w randze rotmistrza.
- Marian Wincenty Suda (ur. 08.09.1900 - zm. 30.03.1943 w Oflagu VII A w Murnau). We wrześniu 1939 roku dowodził Samborskim Batalionem Obrony Narodowej. Do niemieckiej niewoli trafił w randze majora. Zmarł 30 marca 1943 roku w obozie jenieckim w Murnau.
- Stefan Julian Szlaszewski (ur. 22.05.1894 w Warszawie - zm. 1959 na Śląsku). We wrześniu 1939 roku dowodził 2. Pułkiem Strzelców Podhalańskich. Do niewoli niemieckiej trafił w randze pułkownika.
- Ignacy Stanisław Szpunar (ur. 28.01.1891 w Albigowej - zm. 08.03.1947 w Jeleniej Górze). We wrześniu 1939 roku dowodził 2. Morskim Pułkiem Strzelców walczącego w okolicach Sopotu.Trafił do niewoli niemieckiej na Kępie Oksywskiej 19 września 1939 roku w randze podpułkownika.
- Marian Szulc vel Marian Schultz (ur. 02.07.1891 w Luchowie - zm. 17.01.1960 w Poznaniu). We wrześniu 1939 roku był kwatermistrzem Ośrodka Zapasowego 15. Dywizji Piechoty. Do niemieckiej niewoli dostał się 9 września 1939 roku w randze majora.
- Władyslaw Steblik (ur. 22.10.1898 w Tresnej - zm. 16.06.1971 w Żywcu). We wrześniu 1939 roku był dowódcą 1. batalionu 20. Pułku Piechoty, który walczył m. innymi pod Tomaszowem Lubelskim. Do niemieckiej niewoli trafił 20 września 1939 roku w stopniu majora.
- Mikołaj Surmanowicz (ur. ? - zm. ?). We wrześniu 1939 roku służył w 24. Pułku Artylerii Lekkiej. Do niemieckiej niewoli trafił w randze podporucznika.
- Antoni Szylling (ur. 31.08.1884 w Płoniawach - zm. 17.06.1971 w Montrealu w Kanadzie). We wrześniu 1939 roku - w randze generała dywizji - dowodził Armią "Kraków". 20 września trafił do niemieckiej niewoli.
- Stanisław Taczak (ur. 08.04.1874 w Mieszkowie - zm. 02.03.1960 w Malborku). Do niewoli niemieckiej dostał się 9 września 1939 roku w Łowiczu. Był wówczas w randze generała brygady.
- Wiktor Thommée (ur. 30.12.1881 w Święcianach - zm. 13.11.1962 w Warszawie). Jako dowódca Armii "Łódź" w randze generała brygady, trafił do niemieckiej niewoli 29 września 1939 roku podczas obrony Modlina.
- Stanisław Julian Toroń (ur.27.03.1891 - zm. ?). We wrześniu 1939 roku był oficerem do zleceń w Dowództwie Obrony Warszawy. Po kapitulacji trafił do niemieckiej niewoli w randze podpułkownika.
- Józef Piotr Trenkwald (ur. 14.08.1897 w Wiedniu - zm. 19.11.1956 w Londynie). We wrześniu 1939 roku piastował stanowisko zastępcy dowódcy 9. Pułku Strzelców Konnych. Do niewoli niemieckiej dostał się po bitwie pod Kockiem w randze majora.
- Antoni Trzaska-Durski (ur. 21.11.1895 we Lwowie - zm. 16.05.1982 w Lailly-en-Val we Francji). We wrzesniu 1939 roku pełnił funkcję II dowódcy piechoty dywizyjnej 15. Dywizji Piechoty. Do niemieckiej niewoli trafił w randze pułkownika.
- Józef Michał Hubert Unrug (ur. 07.10.1884 w Brandenburgu nad rzeką Havel - zm. 28.02.1973 w Lailly-en-Val we Francji). Jako kontradmirał dowodził obroną wybrzeża w trakcie walk wrześniowych w 1939 roku. Do niewoli niemieckiej dostał się 1 października 1939 roku.
- Franciszek Węgrzyn (ur. 05.03.1892 w Woli Mieleckiej - zm. 1965 w USA). We wrześniu 1939 roku dowodził 26. Pułkiem Piechoty, który walczył w oblężonej Warszawie. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze podpułkownika.
- Stanisław Franciszek Wiloch (ur. 13.07.1890 w Płocku - zm. 28.08.1968 w Wallasey w Wielkiej Brytanii). We wrześniu 1939 roku zajmował stanowisko szefa sztabu Armii "Kraków". Do niemieckiej niewoli trafił podczas pierwszej bitwy pod Tomaszowem Lubelskim. Był wówczas w randze pułkownika.
- Ludwik Franciszek Wlazełko (ur. 16.08.1896 w Kańczudze - zm. 18.11.1963 w Szczecinie). We wrześniu 1939 roku dowodził Oddziałem Zbierania Nadwyżek w 14. Pułku Piechoty, który walczył w oblężonej Warszawie. Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze majora.
- Kazimierz Wyderko (ur. 05.02.1896 w Krakowie - zm. 04.06.1970 w Krakowie). We wrześniu 1939 roku dowodził 41. Pułkiem Piechoty. Do niemieckiej niewoli trafił około 10 września 1939 roku w randze podpułkownika.
- Kazimierz Seweryn Roman Ludwik Antoni Marian von Pfaffenhoffen-Chłędowski (ur. 25.01.1886 w Niemirowie - zm. 29.05.1957 w Toronto w USA). Jako porucznik rezerwy artylerii we wrześniu 1939 roku pełnił służbę w składzie pociągu pancernego nr. 51 "Pierwszy Marszałek", stanowiącego jednostkę 2. Dywizjonu Pociągów Pancernych. 2 września 1939 roku został ciężko ranny. Trafił do szpitala w Tarnowie, a następnie do szpitala polowego we Lwowie. 10 listopada - podczas próby przedostania się do Krakowa - dostał się do niewoli niemieckiej.
- Aleksander Jan Załęski (ur. 07.07.1875 w Kurhanie - zm. 01.02.1947 w Warszawie). W momencie wybuchu wojny przebywał na emeryturze. Zgłosił się do służby, lecz nie otrzymał żadnego przydziału. Mimo to trafił do niewoli niemieckiej w randze generała brygady.
- Emil Jerzy Zawisza de Sulima (ur. 18.04.1897 w Mikulińcach - zm. 08.09.1961 we Włocławku). We wrześniu 1939 roku służył w 14. Pułku Piechoty w randze majora. Do niewoli niemieckiej dostał się 6 października 1939 roku pod Wolą Gułowską.
- Władysław Zimiński (ur. ? - zm. ?). We wrześniu 1939 roku trafił do niemieckiej niewoli w randze porucznika.
- Juliusz Zulauf (ur. 20.08.1891 we Lwowie - zm. 21.05.1943 w Oflagu VII A w Murnau). Od połowy września 1939 roku w oblężonej Warszawie dowodził odcinkiem obrony "Warszawa-Wschód". Po kapitulacji stolicy trafił do niemieckiej niewoli w randze generała brygady. Zmarł w obozie jenieckim w Murnau.
- Walerian Żelaźniewicz (ur. 11.04.1912 - zm. ?). We wrześniu 1939 roku dowodził plutonem przeciwpancernym w 58. Pułku Piechoty. Do niemieckiej niewoli dostał się w randze porucznika.
Do Colditz trafiły także osoby, które otrzymały wcześniej status prominentów. Z punku widzenia niemieckich władz, był to "cenny towar", który stanowił mocny atut podczas jakichkolwiek negocjacji. Ich bezpieczeństwo było niezwykle ważne, co też Niemcy argumentowali podczas każdorazowej rewizji. A tych z każdym miesiącem było coraz więcej, na co wpływ miały przede wszystkim coraz częstsze próby wydostania się z obozu.
W pierwszym roku wojny - wraz ze wzrostem liczby osadzonych - na zamek przybywały dodatkowe grupy strażników. W grudniu 1940 roku, Niemieckie personel składał się z komendanta, od 10 do 15 oficerów, 6 podoficerów, oraz kompania wartownicza w sile do 150 ludzi wraz z podoficerami, oficerem dowodzącym i kilkudziesięcioma psami. Zapewnić to miało nie tyle bezpieczeństwo osadzonych - co Niemcy często podkreślali - co miało zapobiec ich coraz częstszym ucieczkom z zamku. Choć cały obóz otoczony był drutem kolczastym i reflektorami, to okazji do ucieczki nie brakowało, ponieważ więźniom pozwalano także wychodzić poza zamkowe mury. Wszystko dlatego, że cele były zimne, wilgotne, ciasne i ciemne, a dziedziniec zamkowy był zbyt mały dla tak wielkiej ilości osób, które swoje skargi często opierały na zapisach Konwencji Genewskiej.
Podczas pobytu w jenieckim obozie specjalnym w zamku Colditz, polscy oficerowie zajmowali pierwsze piętro. Polacy byli bardzo powściągliwi w nawiązywaniu jakichkolwiek kontaktów z Niemcami, a zdarzało się, że byli również aroganccy. Zdarzało się, że za swoje zachowanie ponosili kary, jednak nie były to kary surowe. Za to niemal zawsze - w porównaniu do Brytyjczyków i Francuzów - polscy oficerowie prezentowali się nienagannie w swoich mundurach.
Polscy wojskowi - tak, jak ich zagraniczni koledzy - również podejmowali próby ucieczki z zamku. Niestety, zazwyczaj były to próby nieudane. Po raz pierwszy zostali nakryci przez Niemców 19 marca 1941 roku, w trakcie przepiłowywania krat w oknie stołówki... Brytyjczyków. Cztery miesiące później - 5 lipca 1941 roku - sztuka ta udała się dwóm polskim oficerom. Byli to porucznicy Just i Bednarski, którzy uciekli przebywając w miejscowości Königswarthy, gdzie czekali w lazarecie na zmyślony "zabieg". Niestety po kilku dniach obaj zostali schwytani. Porucznik Just - który dotarł aż do granicy ze Szwajcarią - ponownie uciekł już miesiąc później, jednak i tym razem został wytropiony i pojmany przez Niemców.
Według komendanta obozu Reinholda Eggersa, pomimo różnych niedogodności, polscy oficerowie mieli najwyższe morale i niezwykłe poczucie humoru. Ten drugi fakt spowodował, że Polacy oficjalnie zapewniali rozrywkę więźniom i kadrze obozowej. Podczas swojego pobytu prezentowali oni spektakle kukiełkowe z oprawą muzyczną i komentarzem tłumacza oraz przedstawiali burzliwą historię Polski, która zawsze kończyła się odśpiewaniem hymnu polskiego.
Podczas swojego pobytu w Colditz, wielu Polskich oficerów pełniło różne - oficjalne lub nieoficjalne - funkcje, mające utrzymać morale kolegów i poprawić ich warunki bytowe. Jedną z takich osób był kontradmirał Unrug, który pełnił w Colditz funkcję starszego obozu, zastępując w tej roli chorującego generała Piskora. Kontradmirał - ze względu na swój surowy charakter - z pełną srogością wymagał od swoich kolegów dyscypliny, zarówno w kontaktach z Niemcami i innymi nieprzetrzymywanymi nacjami, jak i we własnym gronie. Unrug wyjaśniał wszelkie niesnaski wynikłe pomiędzy kolegami, zaprowadzając pomiędzy nimi zgodę. Nie miał również oporów, aby wyprosić z celi niemieckiego wartownika, który zapomniał przed wejściem zapukać do drzwi. Kontradmirał Unrug potrafił wykorzystać swoje cechy na korzyść polskich oficerów przetrzymywanych w Colditz. Cieszył się także wielkim uznaniem wśród niemal wszystkich alianckich oficerów.
Wielu z wyżej wymienionych oficerów Wojska Polskiego przebywało na zamku Colditz bardzo krótko. Zazwyczaj było to od kilku do kilkunastu tygodni. Większość z nich - jeszcze przed zimą 1939/1940 - została przeniesiona do międzynarodowego obozu generalskiego, jakim był Oflag VIII E Johannisbrunn. Pozostali w Colditz, trafili do Oflag-u VIII E w maju, czerwcu i lipcu 1940 roku. Także w maju 1940 roku - wszystkich pozostałych oficerów więzionych w Colditz - przewieziono do Oflagu II A Prenzlau, zaś pozostałych generałów do Oflagu IV B Königstein. W tym samym czasie wszyscy podchorążowie trafili do różnych utworzonych na terenie Rzeszy Niemieckiej obozów jenieckich.
Szacuje się (choć nigdzie nie znalazłem potwierdzenia tej informacji), że pod koniec 1939 roku, w Colditz mogło przebywać nawet czterystu polskich oficerów i podoficerów. Jednak już rok później była ich zaledwie garstka. Na Boże Narodzenie 1940 roku było ich około sześćdziesięciu. Szykowano się do przyjęcia kolejnych grup wysokiej rangi wojskowych. Tym razem mieli to był oficerowie i podoficerowie z Belgii, Holandii i Francji.
Pomimo tego, przez ponad trzy lata istnienia obozu w Colditz, zawsze przebywali tam Polacy. Świadczą o tym kolejne liczby i wykonane zdjęcia. Duży transport wyjechał z Colditz do Murnau w kwietniu 1942 roku. Po tym czasie w obozie przebywało jedynie 48 oficerów i 18 podoficerów, którzy opuścili zamek w sierpniu 1943 roku. Co ciekawe, niemal wszyscy którzy opuścili Oflag IV C (wszyscy z powyższej listy i część tych, którzy trafili do Johannisbrunn), trafili bezpośrednio lub przez inne obozy do Oflagu VII A w Murnau. Od tej pory miał być to obóz tylko i wyłącznie dla Brytyjczyków, a później również dla Amerykanów. Sytuacja zmieniła się dopiero po Powstaniu Warszawskim, kiedy to do Colditz trafiła grupa około dwudziestu wysokiej rangi oficerów. Wówczas cele zamkowe zajęło 6 generałów wraz z adiutantami i ordynansami, m. innymi:
- Antoni Chruściel (ur. 16.06.1895 w Gniewczynie Łańcuckiej - zm.
30.11.1960 w Waszyngtonie w USA). Do niewoli niemieckiej trafił w
randze generała brygady po kapitulacji twierdzy Modlin 29 września 1939
roku. Do Colditz został przetransportowany z niemieckiego obozu
przejściowego w Działdowie (niem. Soldau). Został z niego zwolniony jeszcze tego samego roku. Ponownie trafił do niemieckiej niewoli po upadku powstania warszawskiego.
- Kazimierz Wincenty Iranek-Osmecki (ur. 05.09.1897 w Pstrągowej - zm. 22.05.1984 w Londynie). Podczas powstania warszawskiego piastował funkcję szefa wywiadu KG AK, wraz z I rzutem Komendy Głównej AK na Woli, Starym Mieście i Śródmieściu. Do niemieckiej niewoli trafił 5 października 1944 roku w randze pułkownika.
- Stanisław Michał Jankowski (ur. 29.09.1911 w Warszawie - zm. 05.03.2002 w Warszawie). W trakcie powstania warszawskiego dowodził plutonem "Agaton" w batalionie "Pięść" Zgrupowania "Radosław". Do niewoli niemieckiej trafił po upadku powstania.
- Tadeusz Marian Komorowski (ur. 01.06.1895 w Chorobrowie - zm. 24.08.1966 w Buckley w Walii). Gen. Komorowski trafił do niemieckiej niewoli 5 października 1944 roku. Zanim jednak 5 lutego 1945 roku trafił do Colditz, był przewożony przez Niemców w różne miejsca. Podobna sytuacja miała miejsce, kiedy generał opuścił zamek w nocy z 12 na 13 kwietnia 1945 roku.
- Tadeusz Kossakowski (ur. 27.01.1888 w Kiszyniowie w Mołdawii - zm. 24.11.1965 w Warszawie). Gen. Kossakowski trafił do niemieckiej niewoli po upadku Powstania Warszawskiego i tak, jak gen. Komorowski, był wożony po różnych oflagach.
- Tadeusz Walenty Pełczyński (ur. 14.02.1892 w Warszawie - zm. 03.01.1985 w Londynie). Gen. Pełczyński został ranny podczas powstania warszawskiego 4 września 1944 roku. Po jego upadku trafił do niemieckiej niewoli.
Wszystkie zdjęcia (archiwalne także) pochodzą ze zbiorów autora. Współczesne wykonano we październiku 2024 r.
Bibliografia:
Eggers, Reinhold, Tajemnice obozu Colditz, tłum. Paweł Szadkowski, Poznań 2021
Forczyk, Robert, Fall Weiss. najazd na Polskę 1939, tłum. Jan Szkudliński, Poznań 2020
Moorhouse, Roger, Polska 1939. Pierwsi przeciw Hitlerowi, tłum. Bartłomiej Pietrzyk, Kraków 2019
Ramsey, Winston G. & Margry, Karel, After the Battle. Number 63: Colditz, England 1973
Reid, Patrick Robert, Colditz. The Full Story, England 2015
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz