Reżim nazistowski odbił swoje militarne, gospodarcze, polityczne i psychologiczne piętno niemal na całym świecie. Rzesza Niemiecka przeszła do historii, jako państwo totalitarne, próbujące w różny sposób przejąć kontrolę nad niemal wszystkimi aspektami życia zwykłych obywateli. Do jednych próbowano "dotrzeć" poprzez bestialską przemoc wymierzaną przez organy ścigania i organizacje militarne. Do innych poprzez niezwykle rozwiniętą propagandę i przeróżne media. Jeszcze innych wcale nie trzeba było namawiać - ślepo wierzyli swojemu Führerowi i jego obietnicom. Jednak na każdą z tych grup społecznych (i jeszcze kilku innych) oddziaływała nie tylko władza, ale także liczne przedmioty "użytku codziennego", które miały decydujący wpływ na podejmowane decyzję i dalsze losy człowieka. Nierzadko decydowały także o jego życiu i śmierci....
Brytyjski historyk Roger Moorhouse w swojej książce "Trzecia Rzesza w 100 przedmiotach" stara się przybliżyć nam przedmioty symbolizujące reżim nazistowski i mające wpływ na miliony istnień ludzkich. Zapewne część z nich każdy z Was widział i zna ich historię, ale w pracy pisarza są również takie, o których niewielu wie. Autor w niezwykły sposób ukazuje nam obraz związany z pamiątkami po nazistach. W książce możemy bliżej przyjrzeć się przedmiotom, które na dobre "zagościły" w codziennym życiu zwykłego człowieka. Pierwsza strona gazety "Der Stürmer", banknot z czasów hiperinflacji, kartki żywnościowe, radio Volksempfänger, Reichsautobahn, czy Volkswagen Garbus, to jedne z najpopularniejszych, przedwojennych symboli III Rzeszy Adolfa Hitlera, które zawarł w swojej pracy brytyjski pisarz. Każdy rok - coraz bardziej brutalnych rządów nazistowskich - "demonstrował" opinii publicznej kolejne symbole związane z systemem totalitarnym. Sztandar krwi, hitlerowskie pozdrowienie, mundur Hitlerjugend, złota odznaka honorowa NSDAP, swastyka, pocztówka z hasłem "Ein Volk, Ein Reich, Ein Führer", czy świece Hindenburga znane są każdemu z nas, ale nie każdy z nas widział i zna historię farb należących do Hitlera, jego siostrzenicy Geli Rabaul, czy puzderka na szminki należącej do Ewy Braun. Przedmioty z okresu wojny w książce Moorhouse’a to m. innymi: słynny myśliwiec Messerchmitt Bf 109, działo przeciwlotnicze "Acht-komma-acht", mina samobieżna "Goliat", kanistry na benzynę, granat trzonkowy (tzw. "tłuczek do ziemniaków"), pistolet Luger, czy latająca bomba V-1. Są również przedmioty, które związane są z największym ludobójstwem w historii świata: brama z napisem "Arbeit macht Frei", słynne "trójkąty", czyli oznaczenia więźniów obozów koncentracyjnych, puszka cyklonu B, oraz broszka z Treblinki....
Oczywiście to tylko część z opisanych w książce "symboli nazistowskiej władzy". Po liście przedmiotów widać, że zamiarem autora nie była "gloryfikacja" nazistowskich symboli, a jedynie przybliżenie czytelnikowi wielu z nich. Autor opisuje historię przedmiotów w sposób prosty, ale zarazem bardzo ciekawy. Moorhouse w kilkudziesięciu zdaniach stara się zawrzeć najistotniejsze informacje o przedmiotach, oraz w prosty sposób zobrazować ich powiązanie z reżimem nazistowskim. Ten sposób sprawia jednak, że wnikliwy czytelnik nie znajdzie tutaj głębszej analizy poszczególnych zagadnień. Nie zmienia to jednak faktu, że książka jest bardzo oryginalna i ciekawa.
Roger Moorhouse przedstawia unikalne spojrzenie na życie w hitlerowskich Niemczech i poza ich granicami. Książka skierowana jest w głównej mierze do osób, które dopiero zaczynają interesować się historią Trzeciej Rzeszy i chcą poznać ją w najlepszy z możliwych sposobów - poprzez łatwo przyswajalny tekst, wsparty interesującymi fotografiami. Tym bardziej, ze część z tych zdjęć jest naprawdę "wyszukanych" przez autora.
Atutami książki "Trzecia Rzesza w 100 przedmiotach" - oprócz wspominanych przeze mniej zdjęć - jest na pewno łatwy i przyswajalny styl autora, przypisy, oraz świetne wydanie Społecznego Instytutu Wydawniczego Znak. Na moją wysoką notę wpływ miał również fakt, że autor nie skupił się na przedmiotach z jednej tematyki, np. militaria, czy propaganda, ale sięgnął po przedmioty z różnych dziedzin i - co bardzo ważne - nie podzielił ich na konkretne kategorie. Dodatkowo opisywane obiekty są w ciekawy sposób umiejscowione w przestrzeni życiowej Hitlera, jego paladynów i zwykłych obywateli, co jeszcze bardziej podnosi wartość książki.
Można się tutaj spierać, co do listy wybranych przez autora przedmiotów. Oczywiście zdaję sobie sprawę, że ciężko jest wybrać "tych najistotniejszych" sto przedmiotów, które najtreściwiej "opowiedzą" historię Trzeciej Rzeszy, jednak ja osobiście dokonałbym małej korekty. Osobiście zrezygnował bym z umieszczenia na liście dzwona kościoła mariackiego w Lubece, willi w Wannsee czy rękawiczek Wehrmachtu, a umieścił na niej np. odznaczenie wojskowe, jakim był słynny Żelazny Krzyż, Arbeitsbuch, czyli książeczkę pracy, kenkartę, czarny płaszcz gestapowca, czy chociażby odznakę RAD-u, czyli Służby Pracy Rzeszy, ale to kwestia indywidualna.
W efekcie książkę "Trzecia Rzesza w 100 przedmiotach" uważam za pracę wartościową, którą z czystym sumieniem mogę Wam polecić. Myślę, że się nie zawiedziecie.
Podczas lektury nie znalazłem żadnych poważniejszych błędów, a jedynie kilka tzw. "literówek".
Polski tytuł: "Trzecia Rzesza w 100 przedmiotach"
Oryginalny tytuł: "The Third Reich in 100 Objects. A Material History of Nazi Germany"
Autor: Roger Moorhouse
Tłumaczenie: Roman Sidorski
Rok wydania: 2018
Wydawnictwo: Znak
Liczba stron: 300
Oprawa: twarda (szyta)
Moja ocena: 8/10
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz