"Die Heeresversuchsstelle Kummersdorf 1874-1945 cz. 1 i 2" - Wolfgang Fleischer

   III Rzesza i rozpętana przez nią II wojna światowa, to przede wszystkim dziesiątki milionów cierpiących i tracących swoje życie istnień ludzkich. To prawie sześć lat (a wliczając w to okres przedwojenny, jeszcze więcej lat) niewiarygodnych zbrodni przeciwko ludzkości, eksperymentów przeprowadzanych na ludziach i sadystycznych wizji. Jednak czas ten, to także wszelkiego rodzaju eksperymenty, badania i techniki, które pozwoliły na rozwój dziedzin i badań z nimi związanych. Badań i wynalazków, z efektów których, niejednokrotnie korzystamy po dziś dzień.

   W każdej epoce znajdą się też ludzie o ponadprzeciętnych talentach i umysłach, którzy wykorzystywani są w różny sposób przez rządy swoich państw i wpływowych ludzi. Matematycy, chemicy, fizycy, agronomowie, astronomowie, ekonomiści, specjaliści nauk medycznych i wielu innych, miało nieoceniony wkład w rozwój wielu dziedzin w nazistowskich Niemczech. To samo tyczy się inżynierów i wynalazców, którzy doprowadzili do odkrycia, powstania, czy też udoskonalenia wielu maszyn lądowych, powietrznych, nawodnych i podwodnych, pojazdów i ich zastosowań oraz dziesiątek tysięcy najróżniejszych przedmiotów. To, do czego zostały potem wykorzystane, to już niestety inna sprawa....

   Ich opracowanie, wynalezienie i udoskonalenie, nie byłoby możliwe, gdyby nie miejsca, gdzie owym ludziom stworzono doskonałe warunki do pracy. Tak powstały wszelkiego rodzaju laboratoria, placówki naukowe, warsztaty, a nawet wielkie tereny, gdzie przeprowadzano testy. Jednym z takich właśnie ważnych miejsc, stały się w owym czasie poligony wojskowe. Każdy, kto choć trochę interesuje się I lub II wojną światową wie, że bez takich miejsc, nie byłoby możliwe wprowadzenie do produkcji seryjnej samochodów, motocykli, samolotów, czołgów, czy armat, a armie Hitlera nie miały by na wyposażeniu znakomitych dział przeciwpancernych 7,5 cm PaK 40 (niem. Panzerabwehrkanone 40), czy chociażby czołgów typu "Panther", "Tiger I" i "Tiger II". Świat nie poznałby także tych wynalazków, które w momencie kapitulacji były dopiero w fazach testów, a które w wielu przypadkach znacznie przyśpieszyły prace związane nad nimi w innych krajach po wojnie.

   Jednym z takich właśnie miejsc w Niemczech, które przetrwało do dnia dzisiejszego - a kojarzone jest z III Rzeszą Hitlera i jego paladynów - jest wojskowy ośrodek badawczy (lub jak kto woli wojskowe centrum badawcze) w Kummersdorf (niem. Die Heeresversuchsstelle Kummersdorf) w Brandenburgii. W naszym kraju, trudno jest znaleźć książki i materiały związane z tym miejscem i które zaspokoiłyby naszą ciekawość. Dlatego też, chciałbym Wam przedstawić książki wydane w języku niemieckim, których w moich licznych zbiorach nie mogło zabraknąć - "Die Heeresversuchsstelle Kummersdorf 1874-1945 cz. 1 i 2" - Wolfganga Fleischera.

   Obie części "Die Heeresversuchsstelle Kummersdorf 1874-1945" są znakomitą pracą, która przedstawia historię jednego z najważniejszych (a może i najważniejszego) wojskowego ośrodka badawczego w III Rzeszy. Jego historia zaczyna się w okresie bismarckowskim w 1871 roku, kiedy specjalna komisja (niem. Artillerieprüfungskommission) wojsk lądowych Cesarstwa Niemieckiego (niem. Deutsches Heer) zapragnęła rozbudować jednostki artyleryjskie i wprowadzić do użytku nowe rodzaje broni. Trzy lata później - po znalezieniu odpowiedniego do tego teren - zaczęto budowę poligonu artyleryjskiego, który nazwano Kummersdorf-Schießplatz.

   Autor poświęca pierwsze rozdziały swojej pracy początkom poligonu, a więc historii w okresie istnienia Cesarstwa Niemieckiego (niem. Deutsches Kaiserreich) i sytuacji polityczno-militarnej, która doprowadziła do decyzji utworzenia poligonu. W obu częściach, możemy przeczytać m. innymi o pierwszych testach, o próbach związanych z "pierwszym strzelaniem", o wykorzystywaniu testowanego tutaj sprzętu podczas I wojny światowej, o rozbudowie centrum badawczego oraz o latach międzywojennych i zapotrzebowaniu na sprzęt wojenny przez niemiecką Reichswehrę. Tutaj także poznacie projekty, które w tamtym okresie powstały na terenie centrum badawczego i nowe zadania, jakie - pracujący w centrum badawczym ludzie - otrzymali po dojściu do władzy Hitlera i nazistów. Bardzo interesujące są również rozdziały poświęcone testom związanym z bronią rakietową oraz wszelkiego rodzaju amunicją: rakietową, artyleryjską, czy strzelecką. Jest też gratka dla miłośników niemieckiej Panzerwaffe, która po dziś dzień uważana jest za jedną z najbardziej zaawansowanych technologicznie w II wojnie światowej. Poznacie tutaj wyniki testów prowadzonych przy użyciu m. innymi: lekkiego czołgu z okresu międzywojennego Leichttraktor (VK 31), wszelkiego typu kołowych ciągników artyleryjskich Zugkraftwagen i półgąsienicowych Schützenpanzerwagen (SdKfz), wielu typów armat i dział pancernych typu Sturmgeschütz oraz broni pancernej "najcięższego kalibru" - niszczyciela czołgów Panzerjäger Tiger (P) "Ferdinand"/"Elefant", czołgów Panzerkampfwagen V "Panther", VI "Tiger I" i VI II "Königstiger" i czołgu projektu Ferdinanda Porsche VK4501 (P).

   Kolejnym ważnym aspektem, który został obszernie opisany w książce przez Wolfganga Fleischera, jest ten związany z testowaniem sprzętu pancernego wrogich armii. Na poligon w Kummersdorfie sprowadzono wiele czołgów i pojazdów. Znalazły się wśród nich te produkcji amerykańskiej (czołgi typu "Sherman", niszczyciel czołgów M10 "Achilles"), brytyjskiej (MK II "Matilda", MK IV "Churchill", a nawet popularny pojazd Daimler "Dingo"), radzieckiej (BT-7, T-26, T-28, T-34-76 i T-34-85, T-60, KW-85, KW-1, KW-2, IS-2, działa samobieżne SU i ISU, czy jeden ze "Stalińców"), francuskiej (Renault FT-17, Hotchkiss H-39, Souma S-35, Char B1, Char B2) i kilku innych krajów.

   Autor porusza także aspekt związany z testami wielu niemieckich pojazdów, które po modyfikacjach, miały być używane przez wojska inżynieryjne. Chodzi tutaj o wszelkiego rodzaju spychacze, pługi śnieżne, pojazdy pływające, miny samobieżne, czy wojskowy ciągnik kołowy Radschlepper/Raupenschlepper OST (R.S.O.).

   Z książki dowiecie się także, że to właśnie w Kummersdorf, niemiecki naukowiec i konstruktor Wernher von Braun, opracowywał początkowo silniki rakietowe na paliwo ciekłe. Jednak ze względu na ograniczenia związane z testami rakiet, zostały one przeniesione do Peenemünde. Na koniec dowiecie się o testach prowadzonych w ostatnich miesiącach wojny i poznacie historię powojenną wielkiego poligonu, który w 1957 roku, został oddany przez rząd NRD w ręce Sowietów. Dzisiaj - choć wejście na teren jest zabronione - Instytut Badawczy Uzbrojenia Wojska w Kommersdorf jest odwiedzany przez miłośników broni pancernej III Rzeszy i eksploratorów opuszczonych i trudno dostępnych miejsc.

 

   Wysoka ocena książki "Die Heeresversuchsstelle Kummersdorf 1874-1945", to przede wszystkim fakt, że podobnego wydania nie ma w języku polskim oraz szczegółowe opracowanie obu części przez autora - zwłaszcza okresu 1874-1918 i tematyki związanej z testowaniem sprzętu zdobycznego podczas II wojny światowej. Zdjęcia, dokumenty, mapy i szkice zamieszczone w książce, są bardzo cenne, ponieważ niewiele z nich możemy znaleźć w "otchłani" internetu.

   A dlaczego nie dałem podczas oceny "dziesiątki"? Odpowiedź jest bardzo prosta - ponieważ autor niemal całkowicie pominął temat związany z superciężkim czołgiem, 188-tonową "Myszą" (niem. Panzerkampfwagen VIII "Maus") z którym kojarzony jest poligon w Kummersdorf. W tym temacie odczuwam niestety wielki niedosyt, dlatego daję książce o te dwa "oczka" mniej (to i tak najmniejsza "kara"😉).

 

Oryginalny tytuł: "Die Heeresversuchsstelle Kummersdorf 1874-1945"

Autor: Wolfgang Fleischer

Rok wydania: 1995 (cz. 1) i 1999 (cz. 2)

Język: niemiecki

Wydawnictwo: PODZUN-PALLAS-Verlag GmbH

Liczba stron: 199 (cz. 1) i 160 (cz. 2)

Oprawa: twarda (szyta) + obwoluta

 

Moja ocena: 8/10