Kiedy zaczynamy rozmawiać o udziale Włoch w II wojnie światowej, mamy na myśli dwa okresy. Ten sprzed września 1943 roku - kiedy Włochy walczyły po stronie III Rzeszy - i okres od września 1943 roku - kiedy Włochy przeszły na stronę aliantów, a kraj znalazł się pod okupacją niemiecką.
Wówczas na Półwysep Apeniński zaczęły przybywać liczne armie alianckie, które w swoich szeregach miały żołnierzy - z wielu walczących po ich stronie krajów - z niemal całego świata. Główną siłę stanowiły wojska amerykańskie i brytyjskie, ale nie możemy zapominać o pozostałych krajach, których żołnierze walczyli i oddawali życie za ten kraj. Kanadyjczycy, Polacy, Nowozelandczycy, Australijczycy, Francuzi, Brazylijczycy, żołnierze z Południowej Afryki, Indii Brytyjskich czy Grecji, także mieli udział w wyzwalaniu tego kraju. W tym poście chciałbym wspomnieć właśnie o greckich żołnierzach, z których wielu - walcząc i umierając - już na zawsze pozostało na włoskiej ziemi. W związku z tym, "udamy się" na Grecki Cmentarz Wojenny w Riccione w pobliżu Rimini, gdzie we wrześniu 1944 roku 3. Grecka Brygada Górska (gr. 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία, Triti Elliniki Οrini Τaxiarkhia, ΙΙΙ Ε.Ε.Τ.) toczyła zacięte walki.
3. Grecka Brygada Górska - wraz z 1. Kanadyjską Dywizją Piechoty i nowozelandzką 2. Dywizją Piechoty - walczyła o wyzwolenie Rimini w dniach 13-21 września 1944 roku. Sformowaną przez rząd grecki na uchodźstwie w Egipcie jednostką piechoty górskiej, dowodził wówczas pułkownik Thrasyvoulos Tsakalotos. W 8-dniowych walkach o to zabytkowe miasto, poległo ponad stu greckich żołnierzy, a samo miasto zostało niemal całkowicie zrównane z ziemią.
 |
| Żołnierze 3. Greckiej Brygady Górskiej walczą na ulicach Rimini w ostatnim dniu bitwy - 21 września 1944 r. (Fot. zbiory autora). |
Grecki Cmentarz Wojenny (gr. Ελληνικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο, wł. Cimitero Militare Ellenico, ang. Hellenic War Cemetery) znajduje się przy drodze SS16 łączącej miasta Riccione i Cattolica (a nie jak błędnie podają wszystkie źródła pomiędzy Rimini i Riccione). I choć grecka nekropolia znajduje się przy głównej drodze, to nie jest zbyt dobrze widoczna (pomocna jest w tym przypadku pobliska sygnalizacja świetlna, która spowalnia ruch😉).
Na cmentarzu znajduje się 116 grobów żołnierzy greckich. Jak już wspomniałem, są to głównie żołnierze z 3. Greckiej Brygady Górskiej, którzy walczyli o wyzwolenie Rimini i Riccione. Jednak przynajmniej w kilkunastu grobach (niektóre źródła mówią o 10 grobach) pochowani są piloci Greckich Sił Powietrznych, którzy zginęli podczas walk we Włoszech lub zostali strąceni do wód Adriatyku. Niestety nie mogę podać Wam dokładniejszych danych, ponieważ wejście na cmentarz było zamknięte, a sprzed ogrodzenia nie bardzo widać napisy na nagrobkach w dalszych rzędach.
Nie znam języka greckiego😁 więc trudno mi było poznać stopnie, nazwiska i imiona poległych, jakie zawarto na krzyżach nagrobnych. Niestety źródła internetowe, także są ubogie w dane dotyczące pochowanych na tej nekropolii. Oto kilkunastu poległych, których udało mi się jednak "zidentyfikować" (alfabetycznie):
Efthimiadis, Minas - (? - 15 wrzesień 1944), starszy szeregowy (Lance Corporal), zginął podczas walk w Rimini.
Farmakis, Konstantinos (? - 15 wrzesień 1944), szeregowy (Private), zginął podczas walk w Rimini.
Fournarakis, Georgios (? - 15 wrzesień 1944), sierżant (Sergeant), zginął podczas walk w Rimini.
Gaitas, Diomidis (? - 15 wrzesień 1944), sierżant (Sergeant), zginął podczas walk w Rimini.
Ghialas, Gerogios (? - 15 wrzesień 1944), porucznik (Lieutenant), urodzony w Chios/Grecja, zginął podczas walk w Rimini.
Kapetanakis, Markos (? - 14 wrzesień 1944), starszy szeregowy (Lance Corporal), zginął podczas walk w Rimini.
Karvounarakis, Grigorios (? - 14 wrzesień 1944), starszy szeregowy (Lance Corporal), zginął podczas walk w Rimini.
Kasiotis, Michael (? - 15 wrzesień 1944), szeregowy (Private), zginął podczas walk w Rimini.
Palierakis, Konstantinos (? - 14 wrzesień 1944), kapitan (Captain), zginął podczas walk w Rimini.
Tzirakis, Michael (? - 15 wrzesień 1944), sierżant (Sergeant), zginął podczas walk w Rimini.
Veziridis, Ioannis (? - 14 wrzesień 1944), szeregowy (Private), zginął podczas walk w Rimini.
Na cmentarzu jest sześć dużych tablic. Wszystkie są w języku greckim. Na głównej tablicy wyryto napis: "Wieczna chwała i cześć za to, że walcząc o wolność pod niebem Włoch i adriatyckiej Jugosławii, los ich pokrzywdził zabierając im nie tylko życie, ale także nie dając im zwykłej mogiły".
Pozostałe pięć tablic zawiera spis poległych według stopni wojskowych.
 |
| Grecki Cmentarz Wojenny w Riccione w latach 80-tych XX wieku (Fot. zbiory autora). |
Od miejscowych dowiedziałem się jednak, że każdego roku w niedzielę (obejmującą datę walk 13-21 września), na cmentarzu odbywa się ceremonia upamiętnienia poległych żołnierzy greckich. Wówczas cały ruch na drodze SS16 zostaje wstrzymany na kilka godzin (ruch przekierowany jest na pas nadmorski), a przed nekropolią gromadzi się wielu ludzi. Oprócz włoskiej i greckiej delegacji w uroczystości biorą udział włoscy i greccy weterani (coraz mniej liczni) walk we Włoszech, włoskie grupy rekonstrukcji historycznej oraz mieszkańcy i przypadkowi turyści.
Grecki Cmentarz Wojenny jest pod opieką ambasady greckiej w Rzymie, która za pośrednictwem greckiej społeczności Emilia-Romania, dba o mogiły poległych.... Taka jest przynajmniej oficjalna informacja. A jak jest naprawdę? No cóż.... ja byłem w Riccione w połowie tygodnia (17 września) i niestety nie zauważyłem po "jego wystroju", aby cztery dni wcześniej odbywały się tam jakieś uroczystości, ani tym bardziej, aby przygotowywano się do nich w nadchodzącą niedzielę....😕
Mapa dojazdu:
Szacun, świetna robota!
OdpowiedzUsuńDzięki wielkie.
Usuń