O historii niewielkiego austriackiego miasteczka Braunau wiemy niewiele. Były jednak takie wydarzenia w jego historii, które - zwłaszcza u jego dawnych mieszkańców - na długo zapadły w pamięci. Jednym z takich wydarzeń, były uroczystości związane z wizytą cesarza Austrii i króla Węgier, Czech i Chorwacji - Franciszka Józefa I (niem. Franz Joseph I, 1830 - 1916). Poznajcie krótką historię tego - leżącego nad rzeką Inn w Górnej Austrii - niewielkiego, urokliwego miasteczka, oraz okoliczności wizyty, jednego z najważniejszych przedstawicieli domu habsbursko-lotaryńskiego, która miała miejsce w czerwcu 1903 roku. Z tego postu dowiesz się również, dlaczego jeden z największych zbrodniarzy XX wieku był Austriakiem....
Braunau am Inn leży w północno-zachodniej Austrii, w kraju związkowym Górna Austria (około 90 km na zachód od Linzu). Jest jednym z najstarszych miast w Austrii, ponieważ prawa miejskie uzyskało już w 1260 roku. Od tego czasu jego mieszkańcy - na przestrzeni wieków - przeżyli wiele tragicznych, doniosłych lub pięknych momentów, które zapisały się na kartach historii.
Niemal od samego początku, rozwój miasta, co jakiś czas zakłócały wydarzenia, o których mieszkańcy chcieliby jak najszybciej zapomnieć. Począwszy od 1260 roku i uzyskaniu przez Braunau praw miejskich, miasto zaczęto rozbudowywać i chronić przed wrogimi atakami. Przemianowane na fortecę i ważny węzeł szlaków handlowych, kilkukrotnie podlegało i było kontrolowane przez rząd bawarski. Za sprawą Henryka XIII w mieście wybudowano pierwszy drewniany most na rzece Inn, a jego syn - Otton III Bawarki - wydał zgodę, aby tamtejsze karczmy mogły serwować piwo Braunau. W ostatnich dniach 1380 roku, w mieście wybuchł pierwszy duży pożar, który szalał aż do połowy stycznia 1381 roku. W tym czasie płomienie strawiły niemal całą zabudowę Braunau, w tym most na rzece. Dzięki księciu Bawarii-Landshut Stefanowi III, miasto i most zostało szybko odbudowane, a jego syn Ludwik VII Brodaty - wraz z Hartprechtem Harskircherem - doprowadził do otwarcia szpitala i rozpoczęcia budowy gotyckiego kościoła. W 1471 roku zaczęto budowę domu dla trędowatych wraz z kaplicą, dziewięć lat później rozpoczęto budowę papierni. W 1492 roku rozpoczęto budowę 87-metrowej wieży wybudowanego wcześniej gotyckiego kościoła św. Szczepana. Niedługo potem, dla mieszkańców Braunau am Inn nadeszły ciężkie i pełne cierpienia czasy. Już w 1503 roku wybucha tzw. "Wojna o sukcesję w Bawarii-Landshut" o którą walczyły dwie gałęzie rodu Wittelsbachów. 4 maja 1504 roku miasto zostaje poważnie zniszczone poprzez ostrzał artyleryjski przeprowadzony przez wojska księcia Filipa z Palatynatu Reńskiego, który rok później otrzymał połowę tych terenów. Drugą część zachował Albrecht IV Wittelsbach, zwany Mądrym. Dziesięć lat później w mieście rozprzestrzenia się dżuma, która doprowadziła ostatecznie do ponad 300 zgonów. W latach 1705-1706 w Bawarii wybucha powstanie Chłopów, którego skutkiem jest zajęcie Braunau am Inn i innych okolicznych miejscowości przez wojska austriackie. Przez kolejne lata Bawarczycy za wszelką cenę chcieli odzyskać utracone tereny, co w 1743 roku doprowadziło ostatecznie do wojny. Niestety w decydującej bitwie pod Simbach 9 maja 1743 roku, Niemcy ponieśli druzgocącą klęskę. Po tej porażce, Austriacy oblegali Braunau przez następnych sześć tygodni, po czym obrońcy w twierdzy poddali się. Pod koniec XVIII wieku, umiera ostatni władca z monachijskiej linii Wittelsbachów. Bawarię zapragnęli przejąć Habsburgowie, co doprowadziło ostatecznie do kolejnej wojny w latach 1777-1779. W ramach podpisania 13 maja 1779 roku w Cieszynie układu pokojowego, ogromna część terytorium Bawarii - położonej pomiędzy Dunajem, Innem oraz Salzachem - przypadło, jako Innviertel Austrii. To nie koniec zawirowań dotyczących Braunau am Inn. W latach 1800-1810 miasto kilkukrotnie okupowane jest przez wojska francuskie, aby ponownie zostać częścią Królestwa Bawarii. Sześć lat później - w 1816 roku - region Innviertel ostatecznie staje się austriacki. W latach 1869-1873 sukcesywnie otwierano kolejne linie kolejowe, łączące Braunau z innymi miastami. Po wybudowanym nowym moście, często podróżuje m. innymi Cesarzowa Elżbieta i jej dwór, która była pod wrażeniem najszybszej wówczas trasy pomiędzy Wiedniem i Monachium. Nierzadko w tym okresie, na stacji w Braunau podziwiano słynny Orient Express (trasa z Paryża do Konstantynopola). 28 marca 1874 roku w mieście wybucha duży pożar, który pochłonie wiele ofiar i strawi łącznie 122 budynki w centrum miasta. Wtedy to całkowitemu zniszczeniu uległ m. innymi XVI-wieczny, pięknie zdobiony ratusz wraz z całym miejskim archiwum. Jakby tego było mało, już dwa lata później wielka kra lodowa, zmiotła ostatni drewniany most na rzece Inn, łączący Braunau i Simbach. W 1889 roku - choć wówczas jeszcze nic tego nie zapowiadało - urodził się jeden z największych zbrodniarzy XX wieku - Adolf Hitler. I choć mieszkał w jednym z tamtejszych domów zaledwie trzy lata, to miasto już na zawsze jest kojarzone właśnie z tą postacią.
Nareszcie przychodzi moment, który uwieczniono na przedstawionej przeze mnie archiwalnej fotografii. 30 czerwca 1903 roku dokonano uroczystego otwarcia nowo wybudowanego ratusza przy Stadtplatz 38. W ceremonii tej - na zaproszenie ówczesnego burmistrza Braunau Maxa Finka - udział wziął 73-letni cesarz Franciszek Józef I (1830 - 1916). Przedstawiciela domu habsbursko-lotaryńskiego, cesarza Austrii, króla Węgier, Czech i Chorwacji oraz byłego Prezydenta Związku Niemieckiego przywitał komitet honorowy oraz wszyscy mieszkańcy miasta już 27 czerwca. Jego biała postać wyraźnie wyróżniała się na tle otaczających go dygnitarzy i zwykłych mieszkańców, a przemówienie zostało nagrodzone wielkimi brawami. W powietrze wyrzucono setki parasoli i cylindrów w geście radości. Stojące z kwiatami dzieci, kłaniały się cesarzowi w chwili gdy ich mijał. Cała ta otoczka, dosyć mocno przytłoczyła Franciszka Józefa I, co widać na kadrach kroniki filmowej, która udokumentowała w całości jego pobyt w Braunau am Inn. Na zachowanym materiale filmowym widać, że cesarz ewidentnie unika kamery, a za każdym niemal razem, kiedy przed nią przechodzi, spuszcza wzrok lub głowę. Zagraniczni szwenkierzy z wytwórni filmowej braci Lumière lub Gaumont, starali się jak mogli, aby to właśnie na ich taśmie uwiecznić najważniejsze sceny z pobytu cesarza. Podobne zadanie wziął na siebie filmowiec Johann Bläser, który odwiedził miasto ze swoim mobilnym kinem namiotowym. Jemu ta sztuka się udała, ponieważ dzisiaj jego materiał jest znany, jako najstarsza, zachowana austriacka kronika filmowa. Nie było to zbyt łatwe, ponieważ - oprócz scen wyreżyserowanych - widać na taśmie filmowej, że gość honorowy "uciekł" operatorowi kamery z kadru. Dodatkowym problemem był napierający tłum, który - chcąc z bliska zobaczyć cesarza - wielokrotnie popychał operatora lub zasłaniał jemu filmowany obraz. Innym razem przechodzącego i ubranego w biały kostium gościa, zasłaniają liście drzew lub szpaler umundurowanych policjantów. Podczas tych kilkudniowych uroczystości (27.06. - 01.07.1903) nie obyło się bez wzajemnych uprzejmości i dodatkowych ceremonii. Efekty tytanicznej pracy burmistrza Maxa Finka doceniono poprzez nazwanie jednej z ulic jego imieniem i nazwiskiem. Cesarz natomiast doczekał się swojej podobizny w postaci popiersia na cokole ustawionego w pobliskim parku. W 1908 roku - w związku z 60. rocznicą panowania cesarza Franciszka Józefa I - w Braunau jedną z ulic nazwano z tej okazji Jubiläumsstraße (Ulica Jubileuszowa)....
Obie fotografie pochodzą ze zbiorów autora. Archiwalna przedstawia moment pojawienia się cesarza Franciszka Józefa I i ówczesnego burmistrza miasta Maxa Finka na balkonie nowego ratusza w dniu 30 czerwca 1903 roku. Współczesna została wykonana we wrześniu 2023 roku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz